Eimreiðin - 01.04.1937, Síða 61

EHinEiÐiN SJÁLFSTÆÐI ÍSLANDS OG SAMBANDSLÖGIN
181
sem stöðulögin frá 1871 til tóku), og ísland kostar nú þjón-
ustu fyrir sig í Danmörku, (sem það annars er alveg sjálf-
rátt um samkvæmt 15. gr.), með sama liætti og annarsstaðar
þar, sem fulltrúar þess eru sérstakir. íslenzkir stúdentar fá
ekki lengur »Garðstyrk« svo nefndan í Kaupmannahöfn, sem
eðlilegt er; þeir stunda nú embættisnám hér við háskólann eða
sérnám úti um lönd, bæði í Danmörku og annarsstaðar, og
þurfa reyndar styrk til livarvetna, (en eigi frekar við danska
skóla en aðra). — Nú greiddi ríkissjóður Dana samkvæmt
sambandslögunum (14. gr.) út 2 miljónir króna, sem stofn-
aðir voru af 2 sjóðir (1 milj. hvor), ætlaðir til styrktar and-
legum málum og vísindum; háskólar ríkjanna (hins íslenzka
°g hins danska) ráða yíir þeim, hver sínum sjóði, eftir viss-
Uru skipulagsskrám.
Þannig var þá, um leið og samið var, bundinn endi, að
því er telja verður, á fjármáladeilu íslands og Danmerkur,
Sem lengi hafði staðið, eða alt frá þvi, er Jón Sigurðsson
reiíaði það mál fyrstur um miðja fyrri öldina; og mun mál
það enn í minnum manna, enda var löngu sýnt fram á af
hállu íslendinga, að of fjár (ef reiknað var með vöxtum og
vaxtavöxtum) hefði runnið frá Islandi um liðnar aldir, talið
frá endalokum kaþólska tímabilsins hér á landi, í fjárhirzlu
honungs í Danmörku, sem í reyndinni varð sama og ríkis-
sjóður Dana. Og í inóti hafði aldrei komið neitt líkt hingað
ahur, þótt eigi verði því neitað, að allmikið var af Dana-
honunguni lagt hingað til ýrnissa framkvæmda eða annars,
01 þörf þótti á ýmsum tímum að hlynna að. En umboðsmenn
honungs reittu þá i staðinn af landsmönnum, það er gátu,
þótt einatt færi það sjálfsagt að nokkrum lilula í súginn hjá
þeim sjálfum. Og er þá í þokkabót óminst á einokunarverzl-
U|nna í höndum Dana, og alt, seni af henni flaut fjárhags-
lega. — En þeir (Danir) höfðu ávalt mótmælt þessum ríflegu
hiöfum, en annað veiíið þó gengið inn á nokkuð, svo sem
syndi bráðabirgðalausn þeirra í stöðulögunum (sem þeir
'ý'hi sjálfir), Þeir töldu og löngum mikil hlunnindi t. d. veitt
^slendingum í stúdentastyrk þeim, sem ánafnaður var á Garði,
'ih háskólann í Kaupmannahöfn, eins og getið var fyr, og
111 a viðurkenna það.