Eimreiðin - 01.07.1941, Page 78

302
Á KALDADAL
EIMREIÐIN
fyrir borð, er fyrst vert að gera sér ljóst, hve sterkar þær þjóð-
legu stoðir eru, sem undir íslenzka menningu nútímans renna-
Verður þá fyrst fyrir tungan og sá lífsþróttur, sem hún leggu1'
þjóðerninu til. Eins og gefur að skilja ber mikið á því meðal
unglinganna í höfuðstaðnum og víðar, bæði karla og kvenna.
að hnoðazt sé við að tala erlendar tungur. Þó að getan sé lítil oft
og einatt, er viljinn góður. En hvers vegna er þessi mikli ákaf'
í að tjá sig á ókunnri tungu? Orsakirnar eru margar: stunduW
löngun til að Iæra málið, en oftar lítilmótleg þóknunarhneigð.
afvegaleidd vanmáttarkennd gagnvart eigin tungu, fordild, eða
blátt áfram venjulegt skeytingarleysi. En ef ekki er hægt að tala
erlenda tungu nokkurnveginn lýtalaust, er miklu betra að nota
sitt eigið móðurmál, blátt áfram og án alls tildurs, enda mun
það langoftast vekja þægilegust áhrif. Margir útlendingar hafn
kvartað um það við mig, að þeim gæfist ekki tækifæri til :,ó
læra íslenzku af því að umgangast íslendinga, því þeir töluðu
allir einhvers konar ensku. Það er eðlilegt og sjálfsagt,
enskau sé notuð í nauðsynlegum viðskiptum, þegar þess er þðrf-
En það er ekki annað en heilbrigt manndómsmerki og metn*
aðar að beita heldur fyrir sig sínu eigin móðurmáli, hreinu og
óbrjáluðu, en bjagaðri og afskræmdri erlendri tungu. Þess1
tungumálafordild, sem er að vísu ekki nýtt fyrirbrigði, ma'Ú1
gjarnan hverfa, enda hyrfi þá um leið aðalhættan, sem móð-
urmálinu kann að stafa af erlendu fjölmenni. Sjálft er móðu1'
málið bæði talað og ritað almennt betur nú en áður og v’ð
betur undir það búin að varðveita það en meðan danskan óð
hér uppi og afskræmdi málfar manna i ræðu og riti. Ensku11
er auk þess svo ólík íslenzku, að hættan af henni fyrir tung'
una er ekki mikil, ef við sýnum aðeins þann sjálfsagða inenn
ingarbrag að beita móðurmálinu fremur en flónslegu götuniá*1'
í nánu sambandi við tunguna eru svo bókmenntir þjóða1
innar og saga. Bókmenntirnar, bæði fornar og nýjar, er Si
brunnur, sem seint verður þurausinn, og saga þjóðarinm11
sýnir og sannar, að þjóðernið er Hfseigt og lifir af harðær1
hvers konar áþján. íslenzk list hefur einnig, þótt ung sé, þe^‘"
lagt mikinn skerf til varðveizlu, viðhalds og aukningar þjó®
legra verðmæta. Blöð, timarit og útvarp eru sjálfkjörin 1,1
breiðslutæki í þessu mikilvæga starfi. Með útvarpinu eignuð