Eimreiðin - 01.07.1946, Side 58

202
TVÖ SKAUT STJÓRNMÁLANNA
SIMRBIÐIN
ætla sjálfum sér völdin í ríki sósíalismans, og má það teljast vor-
kunnarmál um þá öllu fremur en um hinar meir upplýstu stéttir.
Fyrir kennara og menntamenn er munurinn á ríkiskerfi lýð-
ræðisins og sósíalismans ekki eins algjör. 1 báðum kerfunum eru
þeir ríkisstarfsmenn eða væntanlegir ríkisstarfsmenn. Skiptir þá,
í því tilliti einu, mestu, livort kerfið þeir álíta eða vona, að skapi
sér ríflegri lífskjör. Má vera, að þeir voni, að það sé kerfi sósíal-
ismans og að þeir fyrir liinn ímyndaða mun (von er engin vissa)
vilji offra almennum mannréttindum — sínum og annarra.
Fram kynni að vera fært, að fylgi kennara og menntamanna
við sósíalismann stafi af því, að þeir álíti stjórnkerfi lians og
atvinnuskipulag betra en lýðveldisskipulagsins. Vart er það þó
frambærileg skýring fyrir liönd „upplýstra“ manna. Þegar kosn-
ingarrétturinn er sá eini, að endurkjósa eða ganga í berliögg við
valdaflokkinn, mælt mál og ritað er undir ströngu eftirliti liins
sama valdliafa, slíkt liið sama allir opinberir fundir og félags-
samtök, njósnir um orð, athafnir og einkaliagi og ríkið eini
atvinnurekandinn, — hvar er þá eftirskilið svið fyrir stjórnmála-
legt frelsi, einstaklingsfrelsi, athafnafrelsi og almenn mannréttindi
lýðveldisskipulagsins?
Um ástæðuna til fylgis bænda við sósíalismann má geta hins
sama og um verkamenn — þeir gera það í blindri trú. Annars
þó einnig til geta:
Fyrir áróður sósíalismans og ofurvald kaupstaðafjölmennisins
eru bændur margir komnir í einyrkjabúskap. Eftir það eru kostir
þeirra og kjör komið í þá vonleysisaðstöðu, að skiljanlegt g*11
■verið, að þe'ir kjósi þá lieldur það óþekkta út frá þeirri hugsuDi
að aumara geti það ekki verið í ríki sósíalismans.
Lokabáráttan milli liagkerfa og stjórnkerfa einkarekstursins og
þjóðnýtingarinnar stendur nú fyrir dyrum í mörgum löndun'-
Sumstaðar er lýðræðiskerfið svo langt leitt í uppgjöfinni, að þa®
tekur sósíalismann til valdanna með sér og kaupir sér þar HtcS
stundargrið. Þar sem svo er komið, er þess vart orðið langt
tíða, að yfir ljúki í valdabaráttunni á annan hvorn veginn.