Eimreiðin - 01.07.1946, Síða 93

eimrejiðin
RITSJÁ
237
Fyrirheit er gefið um annað bindi,
en þar munu eiga að koma öll helztu
Verk Jónasar í óbundnu máli.
ÞoTSteinn Jónsson.
HGSFREYJAN Á BESSASTÖÐUM.
Bréf Ingibjargar Jónsdóttur til
bráóur síns, Gríms amtmanns.
Finnur Sigmundsson bjó til prent-
unar. Rvík. 1946 (HlaðbúS).
Sendibréfaritun getur orðið að
'l'rótt, ef bréfritarinn er snjall, ann-
ars engum til ánægju nema ef til vill
uióttakanda bréfanna. Fátt bréfa liefur
Verið gefið út lianda almenningi liér
a landi til lesturs, þó að allmikið sé til
1 söfnum af einkabréfum merkra Is-
lendinga og vafalaust í þeim allmik-
lnn almennan fróðleik að finna. Lesið
j,ref Jóns Sigurðssonar eða Matthíasar
Jochumssonar, sem livortveggju liafa
Verið gefin út, og þér munuð fljótt
finna bvílíkur óhemju fróðleikur er
l>ar saman kominn um samtíð þessara
’nanna, eins og hún kom þeim fyrir
sJ°nir, einkalif þeirra og áhugamál.
Húsfreyjan á Bessastöðum er snjall
l'réfritari. Eins og Finnur Sigmunds-
s°n bendir á í forinála, ritar hún
ovenju vandað inál, eftir því sem
Serðist um og eftir aldamótin 1800.
Einkahréf eru að því leyti ágætar
•'eimildir, að þar er sannleikurinn
nftast sagður afdráttarlaust, eins og
bréfritaranum kemur hann fyrir sjón-
lr- Bréfin verða hispurslaus tjáning
(,S sönn, ekki sízt þegar systir skrifar
l^róður, eins og liér. Þar með er vitan-
lega eklci sagt, að dómar hréfritarans
Há almennu sjónarmiði, uin menn og
'nálefni, séu ætíð réttir. Þó er það
Ijóst af bréfum Ingibjargar, að hún
j'efur verið mjög glöggskyggn kona,
a,t það innsæi í ríkum mæli til að
bera, sem er einkenni kvenna. Dómar
hennar um Grím Thomsen, son sinn,
eru felldir með ást og umliyggju góðr-
ar móður, en þó óvægir, og í þeim
getur að líta þær veilur Gríms, sem
að líkindum liafa jafnan liáð honum
mest — og glöggir sagnaritarar óvanda-
bundnir hafa einnig komið auga á,
svo sem dr. l’áll Eggert Ólason í ævi-
sögu Jóns Sigurðssonar.
í bréfunum er margvíslegan fróð-
leik að finna um liætti og lífsbaráttu
þjóðarinnar á fyrri hluta 19. aldar, en
fyrst og fremst eru þau mikilvæg
lieimild um fjölskyldu bréfritarans og
liann sjálfan. Þau sýna dugmikla,
en nokkuð þunglynda og svartsýna,
varfærna konu, ráðsetta, þegar næst-
um uin aldur fram, siðavanda og
stjórnsama, en fremur öllu ástríka
systur, sem virðist hafa borið alveg
takmarkalausa umhyggju fyrir heill
og hamingju bróður síns, Gríms Jóns-
sonar, amtmanns i norður og austur-
amtinu árin 1824—1833 og 1842—1849.
„Húsfreyjan á Bessastöðum" er bók,
sem eykur veg íslenzku konunnar í
minningum liðinna tíma — ein mynd
þess mikilvæga þáttar, sem „fóstur-
landsins Freyja“ hefur átt í samtíð
þessarar þjóðar og sögu frá því að
fyrst var hér stigið fæti á land. Út-
gefendurnir mega vel við una að hafa
komið þessum hréfum fyrir almenn-
ingssjónir.
Sv. s.
SÝNISKVER ÍSLENZKRA SAM-
TlÐARBÓKMENNTA. Rvík. 1946.
(Helgafell).
Bók þessi er tileinkuð prófessor dr.
phil. Sigurði Nordal, í tilefni sextugs-
afmælis hans 14. sept. þ. á. í formáls-
orðum Ragnars Jónssonar, f. h. Helga-
fellsútgáfunnar, er þess getið, að þeir