Eimreiðin - 01.01.1953, Blaðsíða 21

EIMREIÐIN
KALDA STRÍÐIÐ OG ISLENZK MENNING
9
Der Mensch den du da bei dir hast,
ist mir in tiefer, innerer Seele verhasst,
— Seine Gegenwart bewegt mir das Blut.
Hér skilur á milli feigs og ófeigs, og væru menn betur á
verði fyrir vélabrögðum kölska í hinu kalda stríði þessa lífs,
wyndu heimkynni hans hinu megin, sem Hallesby lýsir svo
ferlega, ekki halda vöku fyrir eins mörgum hér í lífi eins og
nú virðist víða eiga sér stað.
IV.
íslenzk menning er frábrugðin evrópskri menningu í mörg-
veigamiklum atriðum. Hún er ekki afrakstur frá liðnum
valdatímum, með aðal, konunga og keisara í fararbroddi, sem
réðu hvernig þegnarnir lifðu, hvernig þeir störfuðu og hugs-
uðu. Þessir valdamenn settu meira og minna mót sitt á menn-
iugarviðleitni þjóða sinna, áttu aðild að framkvæmdum í
andlegu lífi, steyptu þær í mót eftir sínu höfði, höfðu á þær
ýmist lamandi og hemjandi áhrif eða fleyttu þeim upp á við,
eftir því sem hæfileikar hrukku til. Ýmsar listir áttu í há-
stéttunum öfluga styrktarmenn, ekki sízt byggingarlistin. Af
þessu höfðu íslendingar aldrei neitt að segja. Sigurvinningar
1 styrjöldum, öflun nýlendna o. fl. veittu þjóðhöfðingjum Ev-
róPU aukin tæki til menningar heima fyrir í löndum þeirra.
íslendingar höfðu ekki af neinum slíkum menningaraukum
að státa. Þjóðleg menning vor hefur ekki skapazt af neins
konar ránsfeng. Hún er til orðin fyrir andlegan áhuga, iðni
°g ástundun fátækrar þjóðar. I bókmenntum og orðsins list
hofa á liðnum öldum skapazt hér varanleg verðmæti, sem
ekki verða frá oss tekin, þó að um þessar mundir sé lögð á
tað mikil áherzla að afflytja rétt vorn til sýnilegra tákna
11111 sum þessi varanlegu verðmæti, og á ég hér við íslenzk
handrit í Danmörku. Á nýafstaðinni sýningu á þeim í Kaup-
^annahöfn var forðazt að geta um, að þau væru íslenzk.
Hr. Sigurður Nordal segir svo um lýsingar og dóma útlendra
aaanna um Islendinga nú á dögum, í bók sinni, Islenzk menn-
ing I, bls. 33: „Þar kennir, auk fáfræðinnar, oft furðu mikils
ábyrgðarleysis. Rangar staðhæfingar, sem mundu tafarlaust