Eimreiðin - 01.07.1954, Blaðsíða 29

eimreiðin
ÍSLENZKAR NÚTÍMABÓKMENNTIR
181
það mikiS af sjálfum sér í verk sin, að rétt sé að taka þá alvar-
lega, eða blátt áfram vegna þess, að mér hefur sézt yfir þá.
Einhvers staðar varð að setja takmörkin. Séu skáldrit þau, sem
hér hafa verið nefnd — og raunar mörg fleiri — lesin af alúð
°g dæmd óhlutdrægt, verður því ekki neitað, að í þeim speglast
aldarfar þessa tímabils í ótal myndum, hvað sem listrænum
vinnubrögðum kann að vera áfátt í einstökum atriðum. Þar er
að finna áframhaldandi þróun fornrar arfleifðar, ólgu nýs tíma,
hræringar, sem stefna fram á við. Margt er þar misheppnaðra
hlrauna, en einnig talsvert af skemmtilegri dirfsku og mikilli
snilld, hvort sem um er að ræða það, sem nefnd eru hefðbundin
form og þjóðlegur andi eða nýjungar að efni og stíl, er sízt má
lasta. En formælendum nýjabrumsins gleymist þó oft, að fæstir
þeirra „isma“, sem hingað hafa borizt, hafa náð miklum þroska,
þó að festi rætur í bili. Þegar bezt lét, kunna þeir að hafa aukið
nokkuð á fjölbreytni íslenzks bókmenntagróðurs, litbrigði hans
°g ferskleika, en oft minnt á þangið, sem er hvorki gætt rót né
angan. Svo rammur er safi og mikil seigla þess bókmennta-
gróðurs, sem háði hér baráttu fyrir tilveru sinni frá upphafi
vega, að enn mætti hann geta haldið velli um sinn, svo sem
mnlend björk og víðir þola betur íslenzkt veður en flest aðflutt
Þé og runnar.
Að því er stundum vikið með ásökunarkeim, að marga yngri
höfunda bresti ættjarðarást og hugsjónaeld eldri spámanna, nýju
skáldin séu eins og reyr af vindi skekinn, þau tali ekki eins og
sá, sem valdið hefur, þeim sé ekki treystandi til leiðsagnar. Má
rera, að þeir, sem bera fram svona ásakanir, hafi nokkuð til
síns máls. Þó gleymist þeim stundum eitt veigamikið atriði.
Skáldin sem aðrir eru börn síns tíma. Það voru spámennirnir
fornu og frægu líka. Hlutverk skálda eins og annarra lista-
manna er að lýsa lífinu eins og það er. Annars væru verk þeirra
ekki sönn list, heldur fölsuð. Sé þeim áfátt í siðferðilegum efn-
urn, er það sök tíðarandans. Bresti þau trú á landið, framtiðina,
guð, eiga þau sannarlega ekki sök á þeirri vöntun, heldur þessa
heims ráðamenn, járngreipar þær og stálklær, sem hafa meiri
krafta i kögglum en mjóir fingur þeirra, er halda um hörpu
°g penna. Listamenn hafa það eitt fram yfir venjulegt fólk
að skynja suma hluti næmar en það, tiilka þá betur en því er