Eimreiðin - 01.09.1960, Blaðsíða 86
270
EIMREIÐIN
tíu hafa breytt afstöðu sinni. En
liann hélt fast við þá stefnu, að
beita fullri skynsemi í þessu sem
öðrum málum.
„Eitt af því sem ég trúi á, er lög
og réttur,“ sagði hann við læri-
sveina sína, er þeir heimsóttu liann
í myrkrastofuna og þrábændu
hann um að flýja. „Eins og ég hef
oft sagt ykkur, er maðurinn ekki
góður borgari, nema liann hlýði
lögum sinnar borgar. Lög Aþenu
liafa dæmt ntig til dauða, og rök-
rétt afleiðing þess er sú, að sem
góður borgari verð ég að deyja.“
Vinum lians fannst, sem vonlegt
var, að takmörk væru fyrir allri
rökl'ræði og hér væri of langt geng-
ið í slíku. En Sókratesi varð ekki
kvikað frá sannfæringunni.
Platon hefur lýst síðasta kvöldi
Sókratesar í eintali sínu „Faidon“.
Eins og svo oft áður fyrr, notaði
Sókrates tímann til lieimspekilegra
hugleiðinga með hinum ungu vin-
um sínum. Og efni þeirra var: Er
til líf eftir dauðann? Sjálfur hall-
aðist Sókrates að því að svo væri,
en hlýddi samt með athygli og
óhlutdrægni á þá lærisveina sína,
er voru gagnstæðrar skoðunar.
Hugsanir hans voru skýrar til
hinztu stundar og hann lét ekki
tilfinningarnar hafa áhrif á þær.
Þó hann ætti aðeins örfáar stund-
ir ólil'aðar, ræddi hann möguleik-
ana á lífi eftir þetta líf af hinni
mestu rósemi.
Þegar örlagastundin nálgaðist
kom mikill fjöldi vina hans til að
vera nærstaddir hinunt ástfólgna
kennara sínum, er hann tæmdi eit-
urbikarinn.
Sókrates gerði sjálfur boð eftir
lionum, skömmu áður en sólin gekk
undir að baki fjallanna í vestri-
Þegar fangavörðurinn kom inn
með eitrið, mælti Sókrates við
hann, rólega og blátt áfram: „Þú
kannt á þetta allt saman. Nú verð-
ur þú að segja mér, hvernig ég a
að haga mér við það.“
„Þú drekkur eiturlögin, siðan
ríst þú á fætur og gengur um gólf
þar til þú verður dofinn í fótun-
um,“ svaraði fangavörðurinn. „Þa
leggst þú fyrir og smám saman
leggur dofann upp til hjartans."
Sókrates gerði sem fyrir hann var
lagt, án þess að bregða sér hót. Við
og við nam hann staðar til að finna
að Jjví við vini sína að þeir skyldn
sitja þar kjökrandi. Eins og það
væri ekki hið réttasta og skynsanv
legasta, sem hann væri nú að gera?
Hið síðasta er í hug hans kom, var
smáatvik, er hann hafði gleynrt að
inna af höndum. Hann tók af sér
dúk, er lagður hafði verið yfir and-
lit hans, og mælti:
„Kríton, við skuldum Eskúlápt
einn hana. Þú verður að fórna
honum, láttu jrað ekki bregðast!
Síðan lokaði hann augunum °S
lagði dúkinn aftur yfir andlit sér-
Þegar Kríton spurði, hvort nokk-
uð væri annað, sem hann gæti gerl
fyrir hann, kom ekkert svar.
„Þannig andaðist vinur okkar,
segir Platon, er lýst hefur andlats-
stundu Sókratesar á ógleymanleg'
an hátt. „Hann sem var beztur,
vitrastur og heiðarlegastur allra
rnanna, sem við höfum þekkt.“
Jóhann Bjarnason þýddi■