Eimreiðin - 01.09.1960, Blaðsíða 93

EIMREIÐIN
277
ttrála; eru sumir þeirra mjög stuttir,
en aðrir all-langir. Eru þar rædd fjöl-
m°rg helztu vandamál hugsýkinnar,
misjafnlega ýtarlega þó, því að efnið
er ákaflega yfirgripsmikið og úr miklu
að moða. Fjallar höfundur sem vænta
®á mest um þau atriði, sem þyngst
hafa orðið á metunum í starfi hans
sjálfs. Sterkur og óbrotinn megin-
straurnur líður gegn um allt ritið, þótt
a margt sé minnst, og veitir því auð-
kennilegan heildarsvip frá upphafi til
enda. Er furða, hversu miklum fróð-
leik höfundur liefur getað komið fyrir
* ekki stærri bók, án þess að gera
hana að þurru og lítt læsilegu stað-
reyndatali.
Höfundur styðst í meginatriðum við
salkönnunarkenningu Freuds og notar
hugtakakerfi hans, enda eru nútíma
sállækningaaðferðir að miklu leyti
sprottnar upp úr þeirri kenningu, en
hún hefur orðið, eins og eðlilegt er, fyr-
lr ýmsum breytingum. Höf. gerir m. a.
skilmerkilega grein fyrir skiptingu
Freuds á vitundarsviðunum: meðvit-
Und, forvitund og dulvitund, enn-
fremur kenningu hans um mannlegan
Persónuleika, þar sem aðalþættirnir
eru: frumsjálfið (Es), sjálfið (Ich)
°g yfirsjálfið (Uber-ich).
Bók sem þessa er ekki vandalaust að
semja, svo að hún missi ekki marks,
að því er varðar efnisval og efn-
lsmeðferð. Um efnisvalið er það að
segja, að höfundur gerir sér far um
tl® lialda sér við aðalatriði. Þannig
gerir hann glögga grein fyrir því
'ersu bernskureynsla mannsins og
hrif foreldra eru mikilvæg allri geð-
Próun, svo að segja má, að rit þetta sé
J rum þræði uppeldisfræðilegs eðlis.
m þetta fjalla m. a. þættirnir Fyrstu
SP°rin, Foreldraval, Kynjamál, Adam
Eva. Barnið þarfnast í senn ástar-
oryggis og hæfilegs aga og aðhalds. En
rrnkill vandi er að dæma um uppeldis-
hæfi heimilanna, því að margt getur
villt sýn: „Undursamlegt er að sjá,
hversu lélegir foreldrar geta oft skilað
heilbrigðum og hamingjusömum börn-
um til jrroska. Á hinn bóginn getur
gáfuðum foreldrum og myndarheim-
ilum mistekizt hið sama algerlega. ...
Myndarheimilið verður seint séð með
augum barnsins, sem elst þar upp. Á
sama hátt geta lélegir foreldrar veitt
Itarni sínu þá ást og fullnægingu, sem
persónuskoðandinn á ákaflega erfitt
um að greina. Hér skyldi því varlega
dæmt“--------(bls. 50). Vandamál for-
eldranna, sem þeir hafa ekki fundið
viðhlítandi lausn á, ekki hvað sízt kyn-
ferðileg vandamál þeirra, orka mjög á
börnin og geta birzt með þeim í
meira eða minna breyttum myndum.
Er hér oft um að ræða ómeðvituð
kynferðileg oftengsl og mistengsl milli
foreldris og barns. „Vafalítið er, að
fyrirmyncl föður eða móður ræður oft
miklu um makaval, og er ekkert því til
fyrirstöðu, að slíkt geti blessast, ef um
er að ræða þörf fyrir maka, en ekki
áframhaldandi verncl föður eða móður.
Maki, sem er uppbót og áframhald for-
eklris í tilfinningalífi sonar eða dótt-
ur, verður hins vegar að kljást við
margvíslega annmarka, sem foreldra-
tengslunum fylgdu, — því meiri sem
táknræni foreldrisins er öflugra. Kyn-
ferðislíf í hjónabandi, sem stofnað er
til á þessum grundvelli, verður oft mis-
heppnað af þeirri einföldu ástæðu, að
kynmökunum fylgir sektarkennd
vegna brota gegn foreldrinu, stundunr
sem brigð gegn því, stundum sem
óleyfileg mök við staðgengil þess“
(bls. 137).
Þá ræðir höfundur um helztu varn-
ir persónuleikans, sem hættast er við
að taka á sig sjúklegar eða óheppileg-
ar myndir, en geta átt rétt á sér í hófi,
svo sem réttlæting og sjálfsblekking,
ofvirkni og innhverft viðnám. Rétt-