Eimreiðin - 01.01.1969, Page 24

6
EIMREIÐIN
loks Reykjavíkurpósturinn og Norðurfari. Af þessum tímaritum
urðu Ný félagsrit langlífust og þyngst á bárunni í þjóðlífinu, þó
að Fjölnir hafi kannske farið glæstast skeið meðan það stóð. Sagna-
blöðin og einkum Klausturpósturinn voru líka ágæt rit á sínu
sviði, miklu betri rit en svo, að þau eigi skilið að standa aðeins í
skugga hinna. Tvö rit frá fyrri hluta aldarinnar lifa reyndar enn,
Skírnir og Almankið, sem hófust 1827 og 1837, hvorutveggja árs-
rit í upphafi. Skírnir og Sagnablöðin tóku að vissu leyti við af ritum
Magnúsar Stephensen um það að vera farvegur fyrir strauma heims-
menningarinnar, eða fréttanna af þeim hingað heim, þó að þessar
heimsfréttir bærust hingað útnorður í haf hálfu eða heilu ári eftir
að atburðirnir gerðust. Voru þær samt ekki sagðar til þess eins að
segja sögu, enda voru þær stundum sundurlausar og sundurleitar.
Þær voru sagðar til þess að fræða og til þess að kveikja líf, til þess
að slá neista, sem að vísu urðu ekki oft að miklu eða brakandi báli
í þessu landi, það var ekki beinlínis mörlandans eðli, hans bezti
bjargvættur var seiglan, eins og Jón Sigurðsson sagði um miðja öld-
ina. Þessar erlendu fréttir urðu samt heit glóð í opinberu lífi á
Islandi, og höfðu margvísleg áhrif, fyrst og fremst á frelsishugsjón-
ina og frelsisbaráttuna. Þessu hefur verið veitt miklu rninni athygli
en vert væri. Þessar erlendu fréttir tímaritanna, sem að miklu leyti
eru samtímasaga um evrópska pólitík, tvinnast margvíslega við ís-
lenzk mál hér heima, auk þess sem þær höfðu fréttagildi í sjálfu
sér og voru útsýnisgluggi fjarlægrar og fátækrar fásinnisþjóðar út
um þá víðu veröld, sem enn var langt frá þjóðbraut hennar og
þekkingu. Einnig í þeim efnum brutu görnlu tímaritin nýjar
brautir — rufu einangrun landsins, eða öllu heldur efldu á ný
það samband við umheiminn, sem oft var áður á öldum og var ein
helzta lífstaug þjóðlífs og þjóðernis. Þessir gömlu fréttaritarar
sögðu að jafnaði rétt og skilmerkilega frá því sem þótti helzt frá-
sagnarvert. Þeir voru margir ágætir sögumenn og leituðu samvizku-
samlega eins góðra heimilda og völ var á. Þó að þær gætu verið tak-
markaðar og tímabundnar, var ekki um að ræða einskorðuð dönsk
eða norræn sjónarmið eða áhrif. Menn hafa dregið óþarflega fram
þyngsli og galla í máli og stíl, sem að vísu verður ekki leynt hjá
sumum, en liitt er ekki síður athyglisvert, hversu vel og fjörlega
er frá rnörgu sagt og rökvíslega. Jafnvel Fjölnismenn höfðu orð
á því, sem vel var um stíl og mál Minnisverðra tíðinda. Þó að til-
gangur þessara tímarita væri fyrst og fremst fréttaflutningur og