Eimreiðin - 01.01.1969, Side 29

blöðin, sagan OG SAMTÍÐIN ] ]
andi andi hans og óþreytandi elja hans við ritstörfin. Þegar blaða-
greinar sr. Matthíasar verða skoðaðar rækilega og þeim safnað, mun
koma í ljós ný og merkileg hlið á þessari furðulegu og frjósömu
andans hamhleypu. Seinna tók Hannes Þorsteinsson við Þjóðólfi,
sá sjófróði ættfræðingur, og var traustur og góður ritstjóri. Valdimar
Ásmundsson gerði úr Fjallkonunni létt og lipurt fróðleiksblað,
ekki síst fyrir ýmsan þjóðlegan fróðleik, og fitjað var upp á ýmsum
nýjungum. Meðal annara blaða frá þessum árum eru Skuld 1877,
Fróði 1880, Austri 1883 og Þjóðviljinn 1886 og gaf Skúli Thorodd-
sen hann lengi út, og var áhrifamikill stjórnmálamaður. Á seinni
hluta 19. aldar hófust ný og góð tímarit, eins og Andvari og Tímarit
Bókmenntafélagsins og um aldamótin, 1895, stofnaði Valtýr Guð-
mundsson Eimreiðina, sem hafði mikil áhrif á stjórnmál og bók-
menntir og dr. Jón Þorkelsson gaf út Jyjóðlegt og skemmtilegt
myndablað, Sunnanfara.
Um aldamótin kemur enn nýr fjörkippur í blaðamennskuna.
Þá verða einnig aldahvörf í stjórnmálum og bókmenntum og nýtt
atvinnulíf er að vaxa upp. Gömlu blöðin, sem nefnd voru, eru orðin
rótgróin, vinsæl og áhrifarík og stundum dálítið stöðnuð og íhald-
söm. Nýr blaðasvipur að því er efni og form og umbrot varðar kemur
með íslandi Þorsteins Gíslasonar 1897. Hann boðaði í blöðum
sínum, Sunnanfara og ísland, skilnað við Dani. Einar Benedikts-
son fer að gefa út Dagskrá 1896 og reynir árangurslaust að gera
úr henni dagblað. Jón Ólafsson reynir einnig að láta Reykjavíkina
koma út tvisvar í viku og byrjaði að gefa út dagblað 1906. Það
kom fyrst út í 700—800 eintökum á dag „en hefur þorrið mjög nú
að síðustu í skammdeginu og illviðrunum." Einnig var farið að
gefa út sérstaka fregnmiða, þegar eitthvað mikið var á seyði, en
blöðin komu sjaldan eða ekki nema einu sinni í viku. Stundum
voru þessir fregnntiðar seldir og saga var um það, að þegar maður
einn sá að fregnmiðinn kostaði 2 aura, hætti hann við að fá sér
hann. „Ég frétti það hvort sem er seinna."
Þrír menn mörknðu mest blaðamennsku þessara umbrotaára og
höfðu mest áhrif: Björn Jónsson, Jón Ólafsson og Þorsteinn Gísla-
son og voru eiginlega allir ritstjórar að ævistarfi, þótt þeir kæmu
einnig víða annars staðar við sögu. Þorsteinn var blaðamaður um
42 ár, Björn 35 ár, Jón meir en 30 ár. Áhrif Björns og störf eru
fyrst og fremst bundin við ísafold en Jón Ólafsson stýrði mörgum
blöðum eins og áður segir. Blöð Þorsteins Gíslasonar voru Sunnan-