Ægir - 01.11.1907, Blaðsíða 14

50
ÆGIR.
komst nú lengst í heilasmíðinu. Hann
taldi víst að hann gæti fengið vélina til að
koma að notum, efhann liefði nægan tíma
og peninga, að verja til þess; sótti að mig
minnir um styrk úr sýslusjóði til þessa
fyrirtækis, cn fékk hann ekki. Sjálfur hafði
hann víst ekki ráð á að leggja meira fé í
sölurnar til fyrirtækis, sem engin vissa var
um að kæmi að notum, og þarmeð var
svo þessari róðrarvélarhugmynd lokið.
Sjálfsagt að bjargast með segli og árum
upp á gamla móðinn.
II.
Útlendar hreyílvélar.
Nú er ný öld upp runnin og með henni
komu líka nýjar lireyfivélar, þ. e. steinolíu-
hreyfivélarnar, sem þá voru nýlega hyrj-
aðar að ryðja sér lil rúms i Danmörku,
mest á Jótlandi; það varvíst 1902, að fyrst
var látin steinolíuhreyfivél í opna báta
hér á landi, 1 í Reykjavík og eitthvað 2—3
á ísafirði. Þetta hreyfivélaafl þótti svo mik-
ilsverð framför, að á 3—4 árum voru stein-
olíuhreyfivélarnar komnar um alt land.
Nú orðnar svo hundruðum skiftir. Þetta
stefnir líka í rétta átt að dæmi annara
þjóða, að nota náttúrukraftana sem mest,
en spara mannkraftinn og létta sem mest
vinnuna, það er heldur engin efi á því að
þetta hefir orðið til stórra framfara og um-
bóta sjávarútvegi voruin, meiri afli feng-
ist með minni mannafla en áður, og stend-
ur þetta þó enn mikið til hóta, ef heppi-
lega er að farið, hæði með betri og lient-
ugri verzlun og eins stærri vélarbátum.
í fyrirlestri hr. J. Videbæk, skrifara í Danska
Fiskiveiðafélaginu, sem hann hélt á sýn-
ingunni í Bergen í sumar, og sem útdrátt-
ur úr er prentaður í 3. árg. »Ægis«, 5. tbl.,
gela menn lesið livaða þýðing steinolíu-
hreyfivélarnar hafa hafl fyrir fiskiveiðar
Dana, og þá ættu þær ekki síður að vera
nauðsynlegar og gagnlegar hér á landi,
þar sem manneklan er svo mikil og manns-
krafturinn verður mjög dýr. — Það sem
nokkuð hefir kipt til þessa úr góðum eða
sem beztum árangri af hreyfivélanotk-
un hér, er að vélarnar hafa oft viljað bila,
einkum hafa það verið svo nefndir Möll-
rups-mótorar, sem ekki hafa reynst vel.
Það voru eiginlega fyrstu hreyfivélarnar,
sem hingað lluttust; það er ekki þar mcð
sagt að þessar vélar séu eða hafi verið
verri en aðrar vélar, hæði var það að
verksmiðjan var nýlega tekin til starfa þeg-
ar vélarnar fluttust hingað, og svo líka
hitt, að menn voru alveg ólærðir á að með-
höndla þannig vélar. Svo bilun eða stanz
á vél gat oft komið fyrir af vanþekkingu.
Þessi verksmiðja er nú liætt að ganga und-
ir því nafni. Vélunum hefir mikið verið
breytt og reynast nú betur, ganga undir
öðru nafni. Það hefir alveg það sama átt sér
stað erlendis, fyrstu árin voru vélarnar oft
að bila og stanza. Herra J. Videbæk segir
í áminstum fyrirlestri sínum, að það sé
ekki hægt að segja livað miklu fé hafi ver-
ið varið til. ónýtra eða óhrúkandi véla í
Danmörku; einnig það sama hefir átt sér
stað í Noregi. Hreyfivélarnar eiga þar ekki
langa sögu fremur en hér á landi. 1902
voru til í Noregi 3 hreyfivéla-bátar þeir
lánuðust vel í logni og sléttum sjó, en þeg-
ar út á haíið kom, vildu þeir ekki ganga.
Við þetta fengu Norðmenn hálfgerða ótrú
á vélunum. Það er nú fyrst fyrir 4—5
árum að þeir hafa kynt sér hreyfivélar, en
þær hafa viljað bila þar eins og hér; nú
er þó lil í Noregi um 000 hreyfivélar.
Alpha- og Danvélar voru, sem næst komu
hingað á eftir Möllrups vélunum. Þessar
vélar liafa reynst mjög vel hér, og það sama
hefir átt sér stað erlendis, að þær eru á-
litnar, enn sem komið er, einna traustasl-
ar og beztar og hafa náð mestri útbreiðslu.
Þessar verksmiðjur eru líka með þeim elztu.
Dan byrjaði 1894, Alpha 1897, og hafa þess-
ar vélar tekið stórum umbótum ár frá ári.