Ægir - 01.04.1908, Blaðsíða 6

86
ÆGIR.
varð það þó hvergi nærri að. þeim notum,
sem til var ætlast. Því bæði varð nú ýmis-
legt að sundrungarefni, sem að ágóðanum
laut, og reksturinn ekki eins samhentur og
fyr, þegar allir hluthafarnir voru menn sömu
stéttar og samfeldir að hugsun, og markmið
eitt og hið sama hjá öllum : þroskun og full-
komnun fyrirtækisins, — og þess utan gekk
nú íslands verzlunin félaginu sem heild úr
greipum.
Þetta nýja fyrirtæki, sem hlaut nafnið:
„Farsunds konunglega fiskiveiðastofnun", var
hafið 1804. Höfuðstóllinn var ákveðinn
120,540 ríkisdalir, og lagði stjórnin þar af
til 60,270 ríkisdali, en Lundsættin, eða rétt-
ara sagt Jochum Brinch Lund, 8 skip, skipa-
smíðastöð, vindmyllu og garngerðarhús, er
alt til samans var að eins metið á 68,200
ríkisdali: en 1805 og 1806 var tunnuverk-
smiðjunni og kaðlaverksmiðjunni bætt við,
og fyrirtækið aukið svo nokkrum þúsundum
ríkisdala nam.
Stærsta skipið var 600 smálestir að stærð,
og má það telja full-álitlega fleytu á þeim
tíma, og auk þess fylgdu því sjóflutninga-
hólf, 200 smátestir að stærð. Minsta
skipið var 220 smálestir að flutnings-
hólfinu meðtöldu. Hvort skipið hafði tvö
net, og fór stærð netsins eftir farmrými skips-
ins. Stærsta netið var full 6000 fet á lengd,
og dró skipið þetta á eftir sér um sjóinn
7 faðma undir yfirborðinu, og það niður að
14 föðmum, en stundum grynnra á síldar-
veiðum. Eitt svona net kostaði fulla 2000
ríkisdali.
Það gekk ekki vel fyrir stofnuninni í
byrjun. Arin 1804 og 1805 voru fiskileysis-
ár, og auk þess hafði stofnunin færri skip á
veiðum, en veiðifélagið hafði haft áður. Stofn-
unin hafði 8 skip á veiðum, og voru tvö þau
hraðskreiðustu höfð til flutninga, og eitt til
íslands, og aflaði það ágætlega: 302 tunnur
af þorski. Auk þess var ársaflinn að eins
200 tunnur af þorski og 96^/2 tunna af síld.
Þetta var 1804. 1805 gekk lítið betur. Þó
var ársveiðin 485 tunnur af þorski og 350
tunnur af síld. Hvorttveggja þetta ár var
því rekstur stofnunarinnar tapið tómt: 10096
ríkisdalir bæði árin til samans. 1806 gekk
aptur á móti miklu betur, og var aflinn þetta
árið 1450 tunnur af síld og 350 af þorski,
og nægði það ekki að eins til útgjaldanaa,
heldur einnig til að vinna upp allan hinn
mikla áhalla tveggja undanfarinna ára, ef þá
hefði ekki viljað til það óhapp, að einn af
skuldunautum félagsins hefði einmitt þá orðið
gjaldþrota, og sést hagur stofnunarinnar þetta
ár á eftirfarandi reikningsskýrslu :
Skaði á vörum í umboðssölu
1805.................3708 ríkisd. 2 m. 7V2 sk.
Tap 1806...............5488 — 1 „ 5 —
Samanlagt 9196 ríkisd. 2m, 12^/2 sk.
Hér við bætist rekst-
urskostnaður . . . . 4809 ríkisd. 1 m. 16 sk.
og ábyrgðargjald. . 3994 — 3 „ 2 —
Hér við bætist og
enn tap á sumum
skipanna, svo að
lokum verður alt
tapið til samans . 20239 — 1 „14 —
en þar til móts var
ágóðinn.............31220 — 2 „ 19 —
og varð því ágóð
inn í raun og veru
auk taps............10981 — 1 „ 5 —
og lá þessi ágóði í vörubirgðum bæði
heima og erlendis. Þrátt fyrir gott viðhald
á öllu, þá voru þó eignir félagsins skráðar
með 3°/o afslætti fyrir utan netin, sem öll
voru endurnýjuð á þriggja ára fresti. Svo
fór og urn þetta ár (1806), að enginn ágóði
varð þá heldur, og fór hér sem víðar á þeirn
tímum, að margt gekk á tréfótum, enda stóðu
Napóleonsstríðin nú sem hæst yfir og
ollu alstaðar tapi og tjóni. En aðalorsökin
þetta árið mun þó hafa verið fjárhagshrun
skuldunautar eins í Massilíuborg á Frakk-
landi (Marseille), og misti félagið þar 1600