Ægir - 01.06.1923, Blaðsíða 4

90
ÆGIR
heimsendanna á milli. Jafnvel þótt aðrar
þjóðir séu fremri í einstökum greinum,
verða þó, þegar allar tegundir fiskveiða
eru teknar til greina að skipa Norð-
mönnum í fremstu röð fiskveiðaþjóð-
anna, vegna hinna fullkomnu fiskveiði-
aðferða, verkunar og hagnýtingu aflans
og verzlunardugnaðar þeirra.
Porskveiðin.
Af hinum margs konar fiskveiðum sem
stundaðar eru í Noregi er engin sam-
bærileg við þorskveiðina. Árið um kring
er meira og minna veitt þar af þorski,
en aðal-veiðitímabilin skiftast i vertiðir og
fyrri hluta ársins aðallega norður við íshaf.
Ágóðinn af þorskveiðunum nemur helm-
ing arðs af öllum veiðum landsins. Árin
1910—14, síðustu árin áður en verðtrufl-
un ófriðarins skall yfir, nam ársarður
alskonar fiskveiða að meðaltali 54,316,000
kr. og af því nam ágóði af þorskveiðum
25,852,000 kr. eða 47%.
Þorskveiðavertíðirnar eru eins og áður
segir tvær: stórþorsksvertiðin (Skreifisket)
og Finnmerkur eða loðnuvertíðin. Hin
fyrnefnda stendur yfir frá því í desem-
ber og þar til í apríl. Þá leita stórar
þorsktorfur upp að ströndunum til hrygn-
ingar. Veiðitímabil þetta er nær eingöngu
búndið við Lofoten, jafnvel þótt veiði sé
stunduð í minni stíl með allri vestur-
ströndinni og suður að Stavangri. Seinna
á árinu í maí og júnímánuðum hefst
annað þorskveiðatímabilið. Loðnan leit-
ar þá einnig upp á grunnið við strend-
urnar, til hrygningar, og fylgja henni
jafnan miklar þorskgöngur.
Veiðiáhöldunum við þessar þorskveið-
ar má skifta í þrjá flokka: net, (lagnet),
lóðir og handfæri. Fyrstnefndu veiðar-
færin hafa reynst einkar fengsæl á ver-
tinni við Lofoten og Finnmörk, en þeg-
ar nótt er orðin björt eru netin ekki eins
hagkvæm og eru þá notaðar lóðir það
sam ettir er vertíðar. Þriðja veiðiáhaldið,
handfærið, er mestmegnis notað af efna-
litlu fólki og flestir bátar hafa það einnig
til vara. Það er ákaflega ódýrt og einfalt
veiðiáhald, sem hægt er að nota í öllum
héruðum landsins.
Þorskveiðarnar skila allskonar afurð-
um til útflutnings og skulu nokkrar
nefndar hér,
Fyrst og fremst er að telja harðfisk-
inn, sem um hundruð ára hefir verið
veigamikil útflutningsvara frá Noregi.
Verkun þeirrar vöru er mjög einföld.
Fiskurinn er slægður og þveginn og að
því búnu hengdur í hjalla og þurkaður
þar. Aðalmarkaðsstaður þessa fisks er í
Ítalíu. Önnur aðalútflutningsvaran er salt-
fiskurinn (Klipfisk), sem ísiendingar
kannast við, og verkun hans er nú orð-
ið hin sama í Noregi og á íslandi. Aðal-
markaðslönd saltfisksins eru: Spánn,
Portúgal og Suður-Ameríka. Þriðja teg-
und útflutningsfisks er hinn svonefndi
Rússatiskur. Hann er flattur og linsalt-
aður, en hvorki fergður né þurkaður og
yfirleitt verkaður sem allra ódýrast, og
síðan seldur í stórum slumpum til Rúss-
lands. Lýsið er veigamesta útflutnings-
varan önnur en fiskurinn sjálfur. Eink-
um hefir meðalalýsið norska fengið gott
álit. Það hefir nú i mörg ár — og verð-
ur sennilega framvegis — verið talin
bezta tegund þeirrar vöru á heimsmark-
aðinum. Hrognin eru og all-verðmikil.
Mikið af þeim er saltað í tunnur og selt
til Frakklands og Spánar. Þar eru þau
sumpart notuð í sardínu-beitu og sum-
part soðin niður og matreidd þannig á
ýmsan hátt.
Þorskhausarnir og hryggirnir eru og
einnig hirtir. Er það hvorttveggja þurk-
að og síðan malað.