Ægir - 01.11.1923, Blaðsíða 4

166
ÆGIR
forir), til áburðar á túnin, hausar allir
hirtir til manneldis eða skepnufóðurs,
hryggir (dálkar) barðir eða helt á þá
sjóðandi vatni handa skepnum, eða þurk-
aðir til eldneytis; sömuleiðis var raski
af skötu og hrognkelsum brent, eftir að
það hafði legið rignt og þornað sem á-
burður á túnunum.
Ressu vandist eg og jafnaldrar mínir,
og enn munu Grindvíkingar vera með
fremstu veiðistöðum í þessu tilliti (þrátt
fyrir sæmilega afkomu), en það mun nú
líklega sumum ekki þykja neitt til þess
að raupa af, og má vera, að þetta hafi
fremur verið sprottið af brýnni nauðsyn,
en at dygð fyrir sveitungum minum, því
að margt er oss betur gefið íslendingum,
en praktisk nýtni og sparsemi, ef nauð-
syn ber ekki til, og í því tilliti eiga Grind-
víkíngar líklega sammerk við aðra Is-
lendinga. Marka eg þetta nokkuð af leik
einum, sem við smástrákar skemtum
okkur við, o: að hafa dauðar, hvítfágað-
aðar beitukongs-skeljar, sem svo mikið
er af við sjóinn hjá Járngerðarstöðum,
fyrir fiska, og veiða þær ofan af veggj-
um, á seglgarnsspotta, með öngli neðan
í, sem gat, með lagi, krækst í kuðung-
ana. Peir voru »fiskurinn« (o: þorskur-
inn), en auk þess höfðum vér smákuð-
unga (nákong og doppur) fyrir trosfisk
og öðuskeljar tyrir lúðu. Þessum »rusl-
fiski« þótti oss lítill slægur i, fleygðum
honum bara í »sjóinn« aftur, vildum
ekki annað en »púra þorsk«. Sennilega
höfum vér strákar fengið þessa lítilsvirð-
ingu fyrir trosinu af því, að fiskimenn-
irnir sjálfir töldu vanalega ekki annað
en þorskinn, hitt var ekki reiknað með,
»fiskinum« (sbr. 20 í hlut af íiski og 5 í
hlut af keilu).
Þegar eg fór að fara rannsóknarferðir
mínar í ýmsar veiðistöður, varð eg brátt
þess var, að óvíða var eins vel hirtur
allur fiskúrgangur, eins og eg hafði van-
ist heima, en viða miklu ver, og sum-
staðar, einkum í hinum stærri veiðistöð-
um, þar sem mikið barst að af fiski,
mjög illa. Þótti mér þetta ávalt mjög
leitt að sjá, og reyndi bæði í viðræðum
við menn og i skýrslum mínum að
benda á, að þetta væri í raun og veru
menningarskortur, og að reglan ætti að
vera sú, að ekkert mætti aftur í sjó-
inn fara af þvi, sem úr honum fengist,
því að a 11 mætti það verða að einhverju
gagni1 2 3 * * *).
Að visu hefi eg sumstaðar séð mikið
eða flest hirt af fiskúrgangi, eins og t. d.
á sumum stórbýlunum á Austfjörðum,
þar sem úrgangurinn hefir verið hafður
til áburðar á túnin, otan á eða undir
þökur og viða voru þorskhausar hirtir og
hertir og eru enn, eins og á Vestfjörð-
um, einkum í Bolungavík, og víða syðra*).
En hvergi hefi eg séð alt þess konar
betur hirt almenl (o: af öllum), en víða
syðra og á ýmsum minni veiðistöðvun-
um nyrða, t. d. i Húsavík, þegar eg var
þar 1913. Héngu þá allar girðingar full-
ar af skrápflúru, og hausum til mann-
eldis eða ýmsu raski til eldneytis. I Bol-
ungavík og Hnifsdal, þar sem annars er
hirt mikið af þorskhausum og steinbít,
hefi eg séð mikið af þorskhausum og öðr-
um hausum, jafnvel mikið af smálúðu-
hryggjum (spildingum), með höfði og
beltum við (hreinasta sælgæti til matar),
fara í sjóinn aftur8), sömuleiðis slangur
1) Undantekning er aö sjálísögðu niðurburð-
ur á miðum, ef hann getur orðið til pess að
hæna að fisk.
2) En pað er verst, að sveitamenn syðra
vilja nú ekki lengur kaupa hausana, þykja peir
of dýrír heim fluttir.
3) Sumarið 1915 sá eg þetta í Hnífsdal, sam-
timis þvi, að soðningarlaust var á ísafirði, í
bezta veðri, og þó reyndi enginn að róa þang-
að út á skektu og hirða það sem kastað var.