Ægir - 15.12.1955, Page 13

Æ GIR
331
Friðjónsson og Ingvar Pálmason frumvarp
um stofnun síldarbræðslustöðvar á Norð-
urlandi. Frumvarpið náði samþykki og
notaði Tryggvi Þórhallsson atvinnumála-
ráðherra heimild Alþingis til að láta reisa
fyrstu síldarverksmiðjuna á árunum 1929—
1930 á Siglufirði. Forstöðumaður bygging-
arinnar var Guðmundur Hlíðdal verkfræð-
ingur, og aðalaðstoðarmaður hans var
Schretzenmeyer, sem áður getur.
Stofnkostnaður verksmiðjunnar nam
,um kr. 1.460.000,00 auk lóðar, sem Siglu-
fjarðarkaupstaður lagði til. Afköst verk-
smiðjunnar voru fyrsta sumarið um 1.700
mál, en það tókst að auka þau í 2.300 mál
á sólarhring, þegar hún var komin í fullt
lag.
Fyrsta stjórn verksmiðjanna var skip-
uð árið 1930, og var Þormóður Eyjólfsson
ræðismaður formaður hennar. Oscar Otte-
sen, norskur maður, sem verið hafði fram-
kvæmdastjóri við verksmiðju Dr. Pauls á
Siglufirði, varð fyrsti framkvæmdastjóri
Síldarverksmiðja ríkisins. Var það verk-
smiðjunum mikið lán, að hann valdist í
það starf.
Á fyrsta starfsári verksmiðjanna féll
verðið á síldarlýsi um % hluta. Hélzt þetta
lága verð á síldarlýsinu fram til ársins
1935, að verðið fór aftur að hækka á lýs-
inu. Var verðið á bræðslusíldinni á þess-
um árum ekki nema kr. 3,00—4,50 og
lengst af aðeins kr. 3,00 málið.
Verðfallið á síldarlýsinu 1930 hafði
komið svo hart niður á síldarverksmiðjun-
um, að erlendur eigandi tveggja þeirra
varð gjaldþrota og eigandi hinnar þriðju;
Dr. Paul, hætti starfrækslu og seldi Síldar-
Jón Þorláksson.
verksmiðjum ríkisins verksmiðju sína ár-
ið 1933. Hafði Bjarni Snæbjörnsson feng-
ið samþykkta heimild um kaupin á Alþingi
og Magnús Guðmundsson atvinnumála-
ráðherra ákveðið að nota heimildina.
Fyrsta Síldarverksmiðja ríkisins reynd-
ist strax ómissandi stoð fyrir síldarútveg-
inn og þrátt fyrir verðfallið á síldarlýsinu
bar verksmiðjan sig fjárhagslega. — Varð
þetta til þess, að haustið 1933 samþykkti
Alþingi með samhljóða atkvæðum lög um
heimild fyrir ríkisstjórnina til þess að
reisa nýja síldarverksmiðju á vegum ríkis-
ins á Norðurlandi. Magnús Guðmundsson
ákvað að nota heimild Alþingis og fól þeim
Guðmundi Hlíðdal og Geir Zoéga yfirstjórn
byggingar verksmiðjunnar. Verksmiðja
þessi var reist árin 1934—35 og nefnd
S.R.N.-verksmiðjan.
Nú hófust innlend félög einnig handa
um byggingu nýrra síldarverksmiðja. Á
Dagverðareyri var byggð ný verksmiðja
upp úr gamalli síldarbræðslustöð, sem þar
hafði verið. Djúpavík h/f reisti síldar-
verksmiðju við Djúpavík í Reykjarfirði,
og Kveldúlfur h/f síldarverksmiðju á
Hjalteyri við Eyjafjörð.
S.R. keyptu hinar gömlu verksmiðjur á