Ægir - 01.03.1965, Page 9

ÆGIR
75
Sigurður Pétursson:
Niðursuðuiðnaðurmn á íslandi
Astand og horfur
Það er með matvæli, eins og önnur verð-
fflæti, að það er engu síður vandi að geyma
þau en afla þeirra. Stór hluti þeirra mat-
væla, sem mannkynið aflar sér, rýraar,
spillist eða eyðileggst áður en þeim megin-
tilgangi matvælaöflunarinnar er náð, að
seðja hinar síþurfandi mannverur. Korn
°g grænmeti spillist oft á ökrum eða í
vöruskemmum af völdum sveppa eða skor-
dýra, kjöt og fiskur spillist tíðum af völd-
um gerla í vinnslustöðvum, flutningatækj-
um eða geymslum, og samskonar hætta er
búin allri hinni fjölbreyttu framleiðslu
uiatvælaiðnaðarins. Hér stendur í stöðugu
stríði, stríði upp á líf og dauða, milli
Uiannsins annarsvegar og hinna örsmáu
allsstaðar nálægu sveppa og gerla hins-
vegar, að meðtöldum stórum hópi mein-
dýra.
Matvælaframleiðsla íslendinga er marg-
falt meiri en nokkurrar annarrar þjóðar,
sé miðað við fólksfjölda, og útflutningur
uiatvæla héðan er mjög mikill samanborið
við það, sem gerist með öðrum einstökum
þjóðum, án tillits til fjölda íbúa. Það eru
að sjálfsögðu hin auðugu fiskimið við ís-
land, sem hér gera gæfumuninn, því að
fiskur og fiskafurðir eru sem kunnugt er
°kkar aðalframleiðsla.
Geymsla matvæla á íslandi, og þá sér-
staklega geymsla á fiski, hefur allt fram
a f jórða tug þessarar aldar farið fram með
tvennum hætti, þ.e. við þurakun og söltun.
Milli 1930 og 1940 var byggð hér upp ný
íhein fiskverkunar og ný fiskgeymsluað-
ferð, en það var hraðfrystingin með til-
úeyrandi geymslu vörunnar í frystihús-
um. Þessi framleiðsla er nú orðin stærsta
grein matvælaiðnaðarins hérlendis.
Hraðfrysting var tekin upp álíka
snemma hér og hjá öðrum þjóðum, og
munu íslendingar nú standa jafnfætis eða
jafnvel framar en aðrir í hraðfrystingu
á fiski. En það er önnur aðferð við verkun
og geymslu á fiski, sem við höfum tileink-
að okkur miklu seinna en aðrir, það er
niðursuðan. Hér hafa íslendingar dregizt
hrapallega aftur úr, svo að þegar þeir ætla
nú að fara að koma niðursoðnum fiskaf-
urðum á erlendan markað, þá má heita að
hver bekkur sé það fullsetinn. Þjóðir, sem
fyrir löngu hafa byggt upp sinn niður-
suðuiðnað, þær hafa einnig byggt upp sína
markaði um víða veröld. — Það þarf því
mikið átak, til þess að ryðja braut nýjum
vörumerkjum á þessum mörkuðum, og það
tekst því aðeins, að lögð sé í það mikil
vinna og merkin verði kunn fyrir gæði.
Á árinu 1964 hafa 12 niðursuðuverk-
smiðjur á fslandi fengizt meira eða minna
við niðursuðu eða niðurlagningu á fiskaf-
urðum, en aðeins fáar þeirra hafa flutt út
nokkuð að ráði: Mun þessi útflutningur
hafa numið ca. 380 tonnum, að verðmæti
um 20 millj. kr.
Óhætt mun að fullyrða að nýting á verk-
smiðjunum (húsi og vélum) hafi í mörgum
tilfellum verið léleg, vegna of lítillar starf-
rækslu. Hefur ástæðan til þess ýmist verið
vöntun á hráefni eða vöntun á markaði.
Vegna þess hve markaðurinn er ótryggur,
gengur erfiðlega að skipuleggja verksmiðj-
urnar með tilliti til ákveðinnar framleiðslu
og ná þeim afköstum, sem nauðsynleg eru