Ægir - 15.01.1971, Blaðsíða 11

ÆGIR
5
Tvílembmgabotntroll o
tvílembmsaflottroll
ÞESSl grein er endursögn, með nokkrum
innskotum, af erindi, sem lagt var fram á
FAO-ráðstefnunni, sem haldin var í
Reykjavík í maí í fyrra. Erindið er nr. 44
í erindaflokki ráðstefnunnar og það er tek-
ið saman af R. Steinberg við Institut fiir
Fangtechnik í Hamborg. Rétt er að minna
á, að orðið troll merkir hér í greininni all-
an togútbúnaðinn — vörpu, bobbinga,
grandara (hlera), togvíra, o. s. frv. — en
orðið varpa aðeins vörpuna sjálfa.
Það er máski fordild að nota orðið tví-
lembmgatroll í stað tveggja báta trolls, en
það er eilítið þjóðlegra. Hér fyrir eina tíð
var það líka orðin föst málvenja að kalla
þá báta tvílembinga, sem voru tveir saman
um eitt veiðarfæri (herpinót).
Meginástæðan til þess, að menn fóru að
nota tvílembingatroll, var sú, að þegar
fiskur, einkum síld, tók að tregast í Norð-
ursjónum og Eystrasalti, varð þörf á stærri
vörpum með mikilli opnun, ef halda átti
uppi afköstunum í minnkandi fiskmagni
á veiðislóðinni.
Flotinn, sem þær þjóðir áttu, sem lágu
að áðurnefndum veiðisvæðum, var almennt
of lítill og vélvana til að bátarnir gætu
einir sér ráðið við jafnstórar vörpur og
menn töldu orðið nauðsynlegt að nota. Það
var svo leitað þessarar lausnar, að láta tvo
báta, venjulega 50—60 tonna báta, sem
var algengasta stærð bátaflotans, draga
botnvörpu saman. Meginkostir tvílemb-
ingatrollsins eru þessir:
1) Hægt er að nýta báta, eins og áður
segir, sem ekki hafa vélarafl né stærð til að
veiða stakir með stórum vörpum eða á
djúpu vatni.
2) Ekki er þörf á hlerum og minnkar
það mjög mótstöðuna og það gefur mögu-
leika á enn stærri vörpu, en þó næst mikil
lárétt opnun á tvílembingavörpuna.
3) Bátarnir fara ekki yfir torfuna eða
fiskinn, eins og þegar um einn bát er að
ræða og er það vafalaust mikill kostur á
síldveiðum með vörpu. Vírarnir fara ekki
heldur yfir eða í torfuna.
En tvílembingatrollið hefur líka sína
ókosti miðað við einlembinginn.
1) Tveir bátar eiga óhægara með en einn
bátur að toga í gjóstri eða brælu. Þeir geta
varla verið í meira en 5—6 vindstigum,
að minnsta kosti ekki sú stærð af tvílemb-
ingum, sem notuð hefur verið og veldur
því mest brasið við að koma gröndurunum
á milli, við upphífingu eða köstun og einn-
ig mönnum til vinnu um borð í því skipinu,
sem innbyrðir vörpuna og aflann.
2) Tvílembingar verða að vera nákvæm-
lega eins að stærð og vélaafli, segir í er-
indi Steinbergs, en vitaskuld má samhæfa
dráttarkraftinn, ef skipin eru með skipti-
skrúfu, þó að um eilítið mismunandi hest-
aflafjölda sé að ræða.
3) Og loks er að nefna þann annmark-
ann, sem flestir telja jafnvel mestan á tví-
lembingafyrirkomulaginu, en það er að fá
skipstjórana til að vinna saman. I því sam-
bandi höfum við íslendingar nokkra
reynslu og hana ekki svo slæma, þar sem
er tvílembingafyrirkomulagið við herpi-
nótaveiðar fyrir stríðið hið síðara. Það
var aldrei nema um einn fiskiskipstjóra að
ræða, sem þá réð öllu um tilhögun veið-
anna. I flestum umræðum útlendinga um
tvílembingafyrirkomulagið, virðast þeir
gera ráð fyrir tveimur jafnráðandi skip-
stjórum, sem þurfi að koma sér saman á