Ægir - 15.11.1971, Blaðsíða 10

336
ÆGIR
HJALTLANDSSLÆGIMGARVÉLIN
Allar fiskveiðiþjóðir eru að glíma við
að vélvæða um borð í skipunum, ýmist til
að spara mannskap um borð ellegar til að
auka afköstin, og stundum líka til að létta
mönnum vinnuna, þó að hvorugu fyrra
atriðanna sé til að dreifa.
Á dönsku sjávarútvegssýningunni í
Frederikshavn í fyrra sýndu fjórar þjóðir
slægingarvélar, sem smíðaðar höfðu verið
í löndum þeirra, og voru sumar þeirra
komnar af tilraunastiginu og framieiðsla
þeirra til sölu hafin. Hér verður sagt frá
einni slíkri vél, Hjaltlandsvélinni, stærri
gerðinni, því að minni gerðin af þessari vél
verður aldrei notuð hér, þar sem hún tekur
aðeins smáfisk upp að 43 cm.
Það var bóndi á eyjunni Scalloway, sem
er ein Hjaltlandseyjanna, sem fann upp
slægingarvél fyrir smærri togara og drag-
nótabáta, sem veiddu mikið af smáfiski.
Þessi vél hefur verið nefnd Gerð 17
(Type 17).
Það tókst svo vel með þessa vél, sem kom
á verzlunarmarkað 1968, að IDU (Indus-
trial Development Unit) í Húll, stofnun,
sem hér er mönnum að góðu kunn fór að
glíma við vél, sem tæki stærri fisk, 35—70
cm. Vélin er nefnd Gerð 28.
Stærri slægingarvélin var smíðuð 1970
og látin um borð í C. S. Forester, 185 feta
skuttogara frá Húll, í júní 1970 og þar
hefur hún verið síðan í notkun.
Vélin var teiknuð hjá IDU og fyrir-
myndin var sem áður segir minni slæg-
ingarvélin, Gerð 17. Þegar Gerð 28 var
látin um borð í Forester fylgdu henni
vélaverkfræðingar frá IDU. I fyrstu ferð-
inni slægði vélin um 100 tonn af fiski eða
um 60% af heildarafla skipsins í túrnum.
Sá afli, sem vélin ekki slægði, var gol-
þorskur, flatfiskur og ýmsar fisktegundir,
sem ekki pössuðu í vélina. I öðrum túrnum
slægði vélin 30 tonn, og í fimmta túrnum
um 120 tonn. I júní 1971 hafði C. S. For-
ester gert 14 túra með vélina um borð og
notað hana í sjö af túrunum, og alls var
þessi tilraunavél þá búin að slægja um 500
tonn.
Það var alltaf ráð fyrir því gert, að þessi
tilraunavél þyrfti ýmissa endurbóta við,
en þær hafa reynzt mjög smávægilegar á
þessu fyrsta reynsluári.
Meðan verið var að reyna þessa vél frá
IDU, lét Iðnaðarmálastofnunin enska
smíða fjórar vélar, af því að talið var, að
hér gæti verið um brezka iðnaðarfram-
leiðslu að ræða, sem ástæða væri til að efla.
Þremur af þessum vélum hefur verið komið
fyi'ir um borð í togurum. Ein þeirra var
látin um borð í Conqueror, frystiskuttog-
ara. önnur var látin um borð í Marbella,
225 feta frystiskuttogara frá Húll, og
þriðja um borð í Boston Phantom frá
Fleetwood, hinn þekkta tilraunatogara
Boston Deep-Sea. Þessar vélar voru til-
raunavélar, sem mátti skila aftur. En það
hefur ekki verið gert, og hafa þessi skip
farið 5 og 6 túra með vélarnar nú.
Slægingarvél 28 er nú komin á verzlun-
armarkað og voru fyrstu tvær vélarnar,
sem framleiddar voru til sölu, seldar til
Aberdeen, fyrirtækinu Richard Irving
& Son, en fyrirtækið ætlar að nota báðar
vélarnar um borð í nýjum frystitogara,
Ben Lui. Margar vélar hafa nú verið pant-
aðar hjá framleiðandanum.
Mörg þúsund fiskar, sem slægðir hafa
verið í vélunum, hafa verið athugaðir og
bornir saman við handslægðan fisk. Niður-
staðan á slægingargæðunum var þessi:
Ágætlega slægt: 75—90% ; slitur af inn-
volsi eftir við kverk eða þunnildi: 21/,—
15% ; slitur eftir við gotrauf: U/2—12% ;
illa slægt: minna en 1 %.
Þessi árangur er vel sambærilegur við
það, sem almennt gerist hjá góðri skips-
höfn, en vélin hefur það umfram manns-
höndin í þessu tilviki, að hún sker burt