Ægir - 01.01.1986, Qupperneq 12

Síldarsöltun hófst á Skaga-
strönd 1936 og var saltað fyrstu
árin frá 5 og upp í 8 þúsund
tunnur. Hleypti þetta fjörkipp í
kauptúnið og atvinna og mannlíf
varð með frískara móti. Mesta
síldarárið var 1942 en þá voru
saltaðar á vegum Gísla Vilhjáms-
sonar 18 þúsund tunnur, en hann
var stærstur saltenda-á Skaga-
strönd. Sigurður Ólafsson skip-
stjóri leigði bryggjuplanið um
tíma og var einnig stór. Þessir
tveir voru sagðir í góðum sam-
böndum við Svía. Þá var saltað á
vegum Kaupfélags Skagstrend-
inga og fleiri aðila. Getið er um
allsérstæða framleiðslu á Skaga-
strönd þessi ár, er Ole Amunds-
sen bjó til fóðurkökur úr síldar-
úrgangi og seldi bændum til
skepnufóðurs með góðum ár-
angri. Hann starfrækti einnig lifr-
arbræðslu. Söltunartíminn stóð í
áratug á Skagaströnd, en þá fóru
síldarleysisár í hönd. Þá höfðu
líka gerst meiri tíðindi er settu
mark sitt á byggðina næstu tvo
áratugi.
Nýsköpun — síldarverksmiðja
Nýsköpunarstjórnin sem
mynduð var 1944 ásetti sér að
byggja upp atvinnuvegi landsins
með nýjum og stórvirkari atvinnu-
tækjum en áður þekktust. Til þess
hafði hún sjóði stríðsáranna að
ganga í. Eitt af því sem
nýsköpunin setti í sínar áætlanir
var að reisa nýtískulegan stórbæ
á Skagaströnd. Gerðar voru áætl-
anir um uppbyggingu atvinnu-
tækja og skipulagsuppdráttur af 5
þúsund manna byggð. íbúar á
Skagaströnd voru 280 árið 1940,
svo hér var ekki lagt í neitt lítið.
Fyrsta stórframkvæmdin í
þessa átt var bygging síldarverk-
smiðju árin 1945—46. Var hún
einhver fullkomnasta verksmiðja
sinnar tegundar hér á landi og gat
brætt 6-7 þúsund mál síldar á
Lengi vel gerðust engin síld-
arævintýri á Skagaströnd. Sjó-
menn veiddu síld í beitu með
góðum árangri, og geymdu í
íshúsum fram eftir hausti, en síld
var ekki söltuð á Skagaströnd
vegna hafnleysis. Uppgrip í síld-
arsöltun voru hins vegar hinum
megin við flóann, norður á
Ströndum í Ingólfsfirði, Norður-
firði og á Djúpuvík. Skagaströnd
átti þó eftir að lifa sín ævintýr.
Þau byrjuðu með höfninni.
Hafnargerðin hófst 1934.
Gerður var 170 metra langur
garður úr landi innan við
Spákonufellshöfðann og út í eyju
þar fram undan sem einnig var
nefnd eftir Spákonufelli. Eyjan
var sprengd niður og fékkst
þannigágæt uppfylling í höfnina.
Næstu ár var áfram unnið við
höfnina; hafnargarðurinn var
lengdur og styrktur, byggðar
bryggjur, lögð vatnsleiðsla út á
uppfyllinguna og komið þar upp
síldarsöltunarplani og geymslu-
húsi. Unnið var meira og minna
við hafnargerðina á hverju sumri
í 6 ár, eða allt til 1939.
ínnbærínn uppi af Hólanesi.
Spákonufellsborg, 646 metra há, gnæfir yfir bæinn.
4-ÆGIR