Ægir - 01.01.1989, Blaðsíða 25

1/89
ÆGIR
17
þarf að lækka gengi krónunnar
burt séð frá kostnaðarhækkun-
um.
Lykilatriði til þess að ná niður
verðbólgu og stöðva hringrásina
er að komast fyrir orsök vandans,
sem er þetta samfellda innstreymi
af erlendu lánsfé á ábyrgð ríkis-
ins.
Fram hjá þessu getum við aldrei
komist ef við viljum ná verðbólg-
unni niður.
Umræða um verðbólguna og
stöðu útflutningsgreinanna hefur
tekið á sig ýmsar myndir og mig
^angar til þess hér að gera að
umtalsefni ýmis atriði sem komið
hafa fram.
Tapar sjávarútvegur
á gengisfellingum?
Fyrsta atriðið sem mig langar til
að koma inn á er sú fullyrðing
sem oft kemur fram að útflutn-
'ugsgreinarnar tapi á gengisfell-
'ngum. Hversu oft hefur ekki
heyrst að skuldirnar í erlendum
gjaldmiðlum séu svo miklar að
fyrirtækin beinlínis tapi ef gengið
erfellt?
Við skulum athuga þessa full-
yrðingu aðeins nánar. Hvað þýðir
þetta? Fyrirtæki sem tapar þegar
§engið lækkar hlýtur að græða
Pe§ar gengið hækkar. Þeir sem
segja að sjávarútvegsfyrirtæki
tapi þegar gengið lækkar hljóta
ab vilja að gengið hækki til þess
að fyrirtækin græði.
Samt heyrum við aldrei þetta
sjónarmið. Við heyrum það aldrei
^egna þess að útfI utn i ngsfyrirtæki
agnast þegar gengið fellur og
tapa þegar gengið hækkar.
Málið snýst hins vegar um það
vemig unnt er að láta áhrif af
Sengisfellingu endast í meira en
tv° til þrjá mánuði. Markmiðið
nieð gengisfellingu er að hækka
ekjur útflutningsfyrirtækjanna en
S)^ t'l þess að gjöld þeirra hækki
ekhi jafn mikið og þar er launa-
°stnaður langstærsti þátturinn.
Mér hefur sýnst það vera ágæt
þumalfingursregla að sjávarút-
vegurinn í heild fái um 55 aura út
úr hveri krónu þegar gengið er
fellt. Það þýðir að erlendi kostn-
aðurinn að fjármagnskostnaði
meðtöldum sé um 45% af heildar-
kostnaði. Líklega er þó erlendi
kostnaðurinn ofmetinn ef eitt-
hvað er.
Að sjálfsögðu virka gengisfell-
ingar því aðeins að það takist að
koma í veg fyrir að launakostn-
aður og aðrir innlendir kostnaðar-
þættir hækki í kjölfarið. En þar
hefur efnahagsstjórnin jafnan
brugðist. Með því að erlendar
lántökur hafa sífellt haldið áfram
fyrir forgöngu ríkisins sjálfs hefur
erlent lánsfé haldið áfram að
streyma inn í landið og skapað
slíkt eftirspurnarástand á vinnu-
markaðnum að ekki hefur tekist
að breyta hlutföllum milli tekna
og gjalda nema um skamman
tíma.
Gengisfellingar skila því sjávar-
útveginum hagnaði en skynsöm
stjórn peningamálanna ræður því
hvort sá hagnaður verður varan-
legur eða stundarfyrirbrigði.
Verðmætasköpun
í sjávarútvegi
Annað atriði sem mig langar til
að koma inn á er sú algenga full-
yrðing að undirrótin að efnahags-
vanda þjóðarinnar sé slæmur
rekstur í sjávarútvegi. Klifað hefur
verið á því á opinberum vettvangi
að mikið skorti á í hagræðingu í
greininni og offjárfestingin væri
gífurleg. Það hefur svo oft fylgt
með að unnt væri að eyða við-
skiptahalla og stöðva skulda-
söfnun þjóðarinnar með því að
taka duglega til í sjávarútvegs-
fyrirtækjum landsins.
Við höfum fylgst með þessari
umræðu og fólk í sjávarútvegi
hefur farið að trúa því sjálft að
það bæri höfuðábyrgð á efnahags-
vandanum.
En hverjar eru staðreyndir þessa
máls? Framleiðnistig eða hag-
ræðingarstig í sjávarútvegi er alls
ekki undirrótin að efnahagsvand-
anum. Þjóðin býr við svo góð lífs-
kjör sem raun ber vitni einmitt
vegna þess hversu verðmætasköp-
un í sjávarútvegi er mikil. Það er
verðmætasköpun í sjávarútvegi
að þakka að þjóðin skuli vera í