Ægir - 01.01.1989, Blaðsíða 26

18
ÆGIR
1/89
hópi 10 tekjuhæstu þjóða í
heimi.
Utflutningsverðmæti sjávaraf-
urða jókst um 76,8% á 10 ára
tímabilinu 1976—1986. Mann-
skapur við framleiðslu bæði í
landi og á sjó jókst um 22,1% og
fjármunir við framleiðsluna, þ.e.
skip, byggingar vélar og tæki juk-
ust um 44,8%. Þessar tölur segja
okkur að verðmætaaukning á
mann að meðaltali á þessum ár-
um í sjávarútvegi er 3,8%, og
verðmætaaukning á hverja fjár-
festa krónu er 2% á ári að meðal-
tali.
Berum þetta saman við efna-
hagslífið í heild. Þá kemur í Ijós
að þjóðartekjur á mann jukust um
3,2% á ári að meðaltali á þessu
10 ára tímabili en verðmæta-
aukning á hverja krónu í fjár-
munum fyrir atvinnulífið í heild
var um 1% á ári að meðaltali.
Sjávarútvegurinn hefur því að
þessu leyti staðið sig betur en
flestar aðrar atvinnugreinar.
En þá sem segja að viðskipta-
hallinn og skuldasöfnunin muni
hverfa ef sjávarútvegurinn stæði
sig betur skulum við spyrja. Af
hverju var hin gífurlega verðmæta-
aukning á árunum 1976-1986
ekki notuð til þess að eyða við-
skiptahalla og greiða niður erlend
lán? Við þessari spurningu er ekki
nema eitt svar. Framleiðni og
verðmætasköpun í sjávarútvegi
hefur aldrei verið orsök umfram-
eyðslu.
Lífskjör þjóðarinnar hafa ein-
faldlega í gegnum tíðina verið
stillt þannig af að öllu sem aflað
er af sjávarútvegi og öðrum
útflutningsgreinum hefur verið
eytt og meiru til. Umframeyðslan
hefur alltaf verið til staðar hvort
sem sjávarútvegurinn hefur gengið
vel eða illa og hún hefur lotið allt
öðrum lögmálum en afkomuþró-
un í sjávarútvegi.
Ábyrgðarleysi stjórnvalda í
stjórn peningamála og röng
gengisskráning hafa leitt það af
sér að sjávarútvegurinn hefur
setið í taprekstri þrátt fyrir alla
þessa verðmætaaukningu.
Styrkir til sjávarútvegs
Þriðja atriðið sem ég vil gera að
umtalsefni hér er það viðhorf til
sjávarútvegsins sem er alltof al-
gengt að hann njóti styrkja og
hinum og þessum tyrirtækjum í
greininni sé haldið uppi af opin-
beru fé.
Þetta viðhorf hjá almenningi
skapar atvinnugreininni mjög
neikvætt andlit og verður til þess
að fæla ungt fólk frá því að gera
sjávarútveg að sínum starfsvett-
vangi.
Við horfum reyndar uppá það
núna að greitt er úr tómum Verð-
jöfnunarsjóði vegna frystingar og
því er jafnframt lýst yfir að þessar
greiðslur muni falla á ríkissjóð.
Við horfum líka upp á stofnun
Atvinnutryggingarsjóðs útflutn-
ingsgreina, þar sem Stefánsgu11i
verður dreift um byggðir lands-
ins.
Eitt af því fyrsta sem ég man af
umræðum um efnahagsmál voru
deilur um útflutningsgjald af síld í
tíð Viðreisnarstjórnarinnar. Þetta
gjald var umdeilt enda skattur á
sjávarútveginn. En það sem ég
fékk í kollinn voru þau ummæli
Ólafs Thors þáverandi forsætis-
ráðherra að þetta gjald yrði að
standa. Þjóðin lifði á sjávarút-
vegi, því væri ekki hægt að veita
honum styrki heldur yrði sjávar-
útvegurinn að geta greitt í ríkis-
sjóð.
Þetta voru ár sem geysilegur
auður myndaðist í sjávarútvegi
og mörg fyrirtæki búa sjálfsagt
ennþá að þeim eignum sem þá
fengu að safnast upp. Þá var líka
bæði gengisskráningu og stjórn
peningamála hagað þannig að er-
lendar skuldir þjóðarbúsins voru
greiddar niður. Efnahagsl ífið
dafnaði með sjávarútveginum en
óx honum ekki yfir höfuð.
Nú er öldin hins vegar önnur.
Nú er þess gætt vandlega að sjáv-
arútvegurinn geti ekki hagnast.
Bæði er genginu langtímum
saman haldið uppi með handafli
og eins er greinin kaffærð í sam-
keppninni um vinnuaflið og
þjónustuna í krafti innstreymis af
erlendu lánsfé fyrir forgöngu
opinberra aðila.
í stað þess að gefa sjávarútveg-
inum kost á því að standa á eigin
fótum og byggja upp skattstofna
fyrir ríkið er honum haldið gang-
andi á ölmusum. Tíðarandi
stjórnmálanna nú á tímum virðist
vera að gera rekstragrundvöllinn
fyrir sjávarútveg vonlausan en
skapa þess í stað valdagrundvöll
fyrir fyrirgreiðslupólitíkusa.
Að sjálfsögðu er ekkert rangt
við það að þingmenn liðsinni
umbjóðendum sínum og margir
sem eiga undir högg að sækja
þurfa sannarlega á þingmönnum
að halda, ekki síst þeir sem fjærst
höfuðborginni búa. En stundum
hef ég það á tilfinningunni að
þegar ráðamenn þjóðarinnar hitt-
ast og komast að því að tvö til þrjú
sjávarútvegsfyrirtæki séu ennþá
rekin með hagnaði að þá snúist
umræðan um að gera sérstakar
ráðstafanir til þess að koma þeim
í taprekstur líka.
Ég held því fram að það viðhorf
almennings til sjávarútvegsins að
hann sé ölmusuþegi hjá þjóðinni
sé á ábyrgð stjórnmálamanna.
Og aðeins stjórnmálamenn geta
breytt þessu viðhorfi með því að
gefa atvinnugreininni kost á því
að standa á eigin fótum.
Rétt gengi lækkar vexti
Fjórða atriðið sem ég vil minn-
ast á er hinn mikli vaxtakostnaður
og viðbrögð við honum..Sjávar-
útvegurinn er að ýmsu leyti betur