Ægir - 01.06.1989, Blaðsíða 8

292
ÆGIR
6/89
stofnfræðilegum útreikningum
fiskifræðinga. Með þessar upplýs-
ingar að leiðarljósi er mögulegt að
nálgast aflaaukninguna þegar
neysla selanna er undanskilin.
Möguleg aflaaukning er þá túlkuð
sem; C*/Rr/ sem er í réttu hlutfalli
við stærðina
exp(M*(t-tp))-1, þegar margfeldið
M'(t-tp), er á bilinu 0-2,4 (Bever-
ton 1985). Þau skilyrði eru jafnan
fyrir hendi.
Afrán á sér stað úr veiðanlega
hluta stofnsins
Ef stærð bráðar sela úr fiskstofni
og stærð fiska úr veiðinni skarast
verulega, er mögulegt að meta
mögulega aflaaukningu sem;
C*/Y (2),
þar sem Y er afli, því að möguleg
hlutfallsleg aflaaukning er:
M*/(F+M') =
[C*/Y] • [F/(F+M')j (3).
Þegar F er miklu stærra en M', sem
jafnan gildir hjá nytjafiskstofnum,
verður F/(F+M') = 1.
Gert er ráð fyrir því að það gildi
það sama hjá selunum og veiði-
skipum, að sú dánartala sem þeir
orsaka í stofninum, sé í réttu hlut-
falli við sókn þeirra. Náttúruleg
dánartala af völdum sela, er síðan
tekin út úr heildartölu náttúrulegs
dauðdaga fiska í sjónum; þ.e.a.s.
heildardánartölunni Z er skipt upp
í fiskveiðidánartöluna (F), dánar-
töluna vegna afráns sela (M*) og
dánartölu vegna annars náttúru-
legs dauðdaga (M'). En þá gildir
að Z=F+M'+M*.
Niðurstöður
Neysla sela á nytjafiskum
í heild neyta selastofnarnir við
ísland árlega um 36 þúsund tonna
af nytjafiskum. Þar fyrir utan er
önnur fæða um 11 þúsund tonn.
Efst á lista eru ufsi og þorskur hjá
landsel, en þorskur, ufsi, steinbítur
og hrognkelsi hjá útsel (tafla 1).
Hvað lúðu og hrognkelsi við-
kemur er árleg neysla selanna
meiri en aflinn úr þessum fisk-
stofnum á ári - miðað er við afla
1987. Samanlagt éta selastofn-
arnir um þriðjung steinbítsaflans,
16% ufsaaflans, um 6% skarkola-
aflans og 3% þorskaflans. Útselur-
inn er stórtækari á hrognkelsi og
lúðu. Landselurinn á ufsa og skar-
kola.
Áhrif neyslu sela á fiskveiðará
íslandsmiðum
Heildaráhrif
Mest eru áhrifin af neyslu sela á
þær fisktegundir, sem þeir éta í
verulegu magni. Þannig væri
mögulegt að meira en tvöfalda
ufsa-, lúðu- og hrognkelsaaflann,
frá því sem nú er ef neysla sela
væri ekki fyrir hendi.
Þorskveiðarnar mætti auka um
30%, auka þær um 127 þús. tonn
miðað við afla 1987, ef selirnir
tækju ekki sinn toll (tafla 2).
Það skal undirstrikað að þessir
útreikningar eru ekki nákvæmir
upp á tonn, en þeir ættu að gefa
stærðargráðuna á þessum þáttum
sem hér eru til umræðu. Við
útreikninga á mögulegum afla-
auka, verður einnig að gefa sér, að
önnur náttúruleg dauðsföll breytist
ekki þegar dauðsföllum af völdum
sela er kippt út úr myndinni. Að
þau breytist verður að teljast
líklegt. Þá er gert ráð fyrir því að
það magn, sem selirnir átu og þeir
nýliðar sem þeir þannig drápu,
komi óskiptir til veiðanna. Það er
því hætta á því að möguleg afla-
aukning sé eitthvað ofmetin.
Heildaráhrif neyslu sela nemur
um 290 þúsundum tonna, sem eru
um 17% af heildarafla umræddra
nytjafiska árið 1987 (Tafla 2). í
þessari heildartölu vega ufsi og
þorskur þyngst.
Þorskur
Samtals neyta selastofnarnir við
ísland um 11 þúsunda tonna af
þorski. Landselsstofninn er sökum
stærðar sinnar nokkuð stórtækari i
þessu en útselsstofninn (tafla D-
Samanlegt er át sela úr þorskstofn-
inum um 3% þorskaflans 1987-
Selirnir éta aðallega smáþorsk, ep
ekki veiðanlega fiska. Áhrifa
neyslu þeirra, gætir því mest a
nýliðun þorskstofnsins, því árlega
éta selirnir um 112 milljón|r
þorska, að mestu leyti 0 til 4 ára
(tafla 2). ,
Mest möguleg aflaaukning a
þorski, væri því um 33%, eða 12
þúsund tonn, miðað við a a
1987, ef neysla sela væri tekin u
úr myndinni. Samsvarar Þeda
veiðum allra línu- og netabáta
þorski 1987 (Fiskifélag íslands
1988).
Heildarneysla sela af ufsa er
um 13 þúsund tonn. Étur landse s^
stofninn bróðurpartinn af Þe*
magni (Tafla 1). Þetta er um 1
ufsaaflans 1987, að fjölda til un
104 milljónir smáufsa og hafa se
irnir samkvæmt þessu verU,^r
áhrif á nýliðun ufsastofnsins r
við land. Ef neysla þeirra vaeri e ^
fyrir hendi, þá mætti auka ut’sa^
ann um 128 þúsund tonn, e„_
með öðrum orðum meira en
falda hann (tafla 2). _ , -t
Það er hætt við að þetta sé o n
á aflaauka í ufsaveiðunun+^^
se °fmet'nd -
margt bendir til þess að
legur þungi ufsa, ^
fæðu sela, eins og vikið er ^ f
grein um fæðu sela (Er ,n
Hauksson 1984).
Ysa se|a
Ýsa vegur ekki þungt í u.
(tafla 1). Ahritin af neyslu Þel, vf
eru að sama skapi lítil- e
ekki að búast við mikilli afaa ^
ingu á ýsu þó að neysla sela a
Trúlega um 4 þúsund tonn
2).