Ægir - 01.06.1989, Síða 10

294
ÆGIR
6/89
er mikilvægari í átinu á kolanum,
en útselurinn. Möguleg aflaaukn-
ing nemur um 11 % eða um 1.600
tonnum.
Þar sem meðalnýliðun skarkola-
stofnsins liggur ekki fyrir, er eins
og hjá steinbít gert ráð fyrir því að
selirnir éti úr veiðanlega stofnin-
um. Það er ekki tilfellið sam-
kvæmt rannsóknum á fæðu sela,
en í maga sela finnast kolar á aldr-
inum 0 til 6 ára (Erlingur Hauks-
son 1984). Áhrif sela á skarkola-
veiðarnar eru því líklega vanmetin
hér.
Ályktanir
Fækkun sela, kemur hún fisk-
veiðunum til góða? Líklegust
áhrif fækkunar sela á fisk-
veiðar
Við helmings fækkun sela þá
minnka áhrif neyslu þeirra á fisk-
stofnanna um helming. Mismun-
urinn kemur fiskveiðunum til góða
að gefnum ákveðnum forsendum.
Þannig koma um 64.000 tonn af
þorski og rúmlega 2.000 tonn af
hrognkelsum sjómönnum til góða,
þegar neysla selanna minnkar um
helming. Þetta mundi væntanlega
koma fram á þann hátt að auka
mætti kvótana á fisktegundunum
samsvarandi (tafla 3).
I ofangreindum áætlunum, er
gert ráð fyrir því að náttúruleg
dauðsföll breytist ekki, þegar áhrif
sela eru minnkuð eða alfarið tekin
úr myndinni. Það er sem sagt gert
ráð fyrir því að neysla þeirra sela
sem fækkað er um komi óskipt í
hlut veiðanna, en ekki í hlut ann-
ara rándýra á efsta þrepi fæðustig-
ans. Þetta er ósennilegt, því búast
má við því að rándýr í samkeppni
við seli um fæðuna taki við sér
nema þeim sé haldið í skefjum
einnig. Hér er einkum um að ræða
tannhvali, eins og marsvín, há-
hyrning, hnýðing og hnísu. Það
kann því að vera hætta á því að
aukning til veiöanna sé ofmetin. Á
móti þessu vegur það, að hér er
einnig gert ráð fyrir því að selir
auki ekki neyslu sína hver um sig,
þegar þeim fækkar, þ.e.a.s. neysla
á hvern sel sé í hámarki nú hjá
selastofnunum og geti ekki aukist.
Samkeppni dýra um fæðuna væri
þá engin við núverandi ástand og
selir byggju við gnægð matar,
fengju það sem þeir gætu ofan í
sig látið. Þetta verður að teljast
nokkuð ólíklegt. Líklegra er að sel-
irnir tækju þátt í samkeppninni um
aukninguna á fiskinum í sjónum,
ásamt öðrum rándýrum og mann-
inum, við fækkun þeirra fyrst-
nefndu. Einnig gæti grisjun af
völdum sela haft jákvæð áhrif á
afkomu þeirra fiska sem eftir lifa
og M' þeirra minnkað samsvar-
andi. Sama væri uppi á teningn-
um, ef selir ætu frekar veikburða
einstaklinga, en þá sem eru við
fulla heilsu. Hvort svo er, er
óþekkt og ekki er gert ráð fyrir
þessu í útreikningunum, en ef svo
væri ofmetur aðferðin mögulegan
aflaauka (Beverton 1985).
Vegna líkamsstærðar munar
meira um hvern útsel en landsel,
sérstaklega hvað varðar fiskteg-
undir sem eru ofar á matseðli
útsels en landsels. Dæmi um þetta
eru hrognkelsi og lúða. Afla þeirra
mætti auka verulega með fækkun
einungis útsels. Fækkun landsels
er ekki eins afgerandi, nema hvað
ufsa snertir.
Fjölgun sela og samsvarandi
aukning neyslu þeirra á nytja-
fiskum
Fjölgun sela frá því sem nú er,
segjum um 25%, eykur þann hlut
sem selirnir taka frá fiskveiðunum
og þá einnig mögulegan aflaauka,
ef neysla þeirra er tekin úr mynd-
inni á því stigi. Minnkun afla ufsa
er þá komin í um 33 þús. tonn,
þorsks rúmlega 32 þús. tonn og
hrognkelsa 1.100 tonn (tafla 3).
Þetta kann að vera otmat, þvía
gert er ráð fyrir því að neysla a
hvern sel sé óbreytt. Líklega
minnkar hún þegar fleiri munnar
eru um fæðuna, sem vex ekk'
beint í takt við aukninguna í se a
stofnunum.
Hversu viðkvæm er matsað'
ferðin fyrir skekkjum og hver
eru eðlileg skekkjumörk?
í jafn flóknu ferli og samsp1 J
rándýra og bráðar, eru jafnan ty
hendi þættir er skekkja myndin^
Þetta geta verið umhverfisþ®11'
og Ifffræðilegir þættir í sarnsp^
stofnanna, sem lítið sem ekkert
vitað um. Það verður því ávallt a^
gefa sér einhverjar forsendur, s
líkanið gangi upp og geti svar‘^r
þeim spurningum, sem Þvl
ætlað.
Náttúruleg dánartala af öðrn
orsökum en sela (M'), er héróþe ^
stærð og hana verður að gefa se '
eins og títt er um náttúrulega a
artölu í fiskifræðilegum útrei^
ingum. Þetta er stærðin M' ' jn
2, sem sett er sem 0.2 hjá ö u
fiskum nema loðnu er hún 0.6-
þess að fá upplýsingar um a ^
slíks mats á M', er kannað hva
áhrif það hefur að lækka og h36 .
M' á hlutfalIslega mögulega a ^
aukningu; (Y2-Y,)/Y,, h|á ^af.
og ufsa. Minnkun M' gerir Þat
ráns sela í líkaninu stærri og /°
Y,)/Y, samsvarandi haerri
fækkun sela. Aukning M' c‘re^/
úr þætti sela og lækkar 'oi
Y,. Það verðurað teljast n3errl ,f j
að M' liggi á bilinu 0.1-0.3 1 .
íslandsmiðum og þetta 8e 1 -^á-
svið, sem %(Y2—Y,)/Y, getl f, ega
Fyrir þorsk er það 26-42 0
100-160 þús. tonn. &a,
Nýliðun er ein þeirra s ^
sem mjög erfitt er að afla nP
inga um. í fiskifræðilegum utr^a|,
ingum, er jafnan miðað við n1 r
nýliðun. Nýliðun á milli ara h