Ægir - 01.06.1989, Page 16

300
ÆGIR
6/89
útrás vegna ónógrar blöndunar
skolps við sjóinn. Aukið fiskeldi á
strandsvæðum þýðir aukna losun
næringarsalta í strandsjó, og þar
með mengunarhættu. Mengunar-
hætta vegna skolps og úrgangs frá
fiskeldi er þó fyrst og fremst stað-
bundin og áhrifin þegar frá landi
dregur mjög óveruleg ef nokkur,
einkum vegna þess hversu skjót
blöndun verður nærri landi á
grunnsjó og djúpsjó. Þessi
mengun á strandsvæðum er fyrst
og fremst ógnun við fiskeldið sem
þar er og ég get aðeins hvatt eig-
endur fiskeldisstöðva til þess að
fylgjast vel með aðstæðum í ná-
grenni eigin sjókvía, einkanlega
undir sjálfum kvíunum. Áhrifin
gætu komið fram í súrefnisskorti,
þörungablóma eða eiturgasmynd-
unum.
Áhrif mengunarefna
En hver eru áhrif framandi efna
á lífríki hafsins? Þar komum við að
stóru vandamáli, staðreyndin er
nefnilega sú að áhrif mengunar af
völdum einstakra efna á lífríki
hafsins eru mjög lítið þekkt, hvað
þá ef um er að ræða samverkandi
áhrif margs konar efna. Tak-
mörkuð þekking á áhrifum meng-
unarefna á lífríki hafsins, er að
mínum dómi mun alvarlegra mál
heldur en hin takmarkaða vitneskja
um styrk mengunarefna í hafinu.
Sé tekið dæmi þá gætum við e.t.v.
sagt fyrir um það hvað styrkur
kvikasilfurs mætti aukast á tilteknu
hafsvæði, þar sem fiskur væri
veiddur til neyslu án þess að
heilsu neytenda væri ógnað, sbr.
hinn illræmda Minimatasjúkdóm,
sem kom upp í Japan á 6. og 7.
áratugnum vegna neyslu fólks á
kvikasilfursmenguðum skelfiski.
Við getum hins vegar ekki sagt til
um það í dag hver yrðu áhrif af
slíkri aukningu kvikasilfurs á líf-
kerfi hafsins, s.s. gróður, tímgun
og heilbrigði lífvera. í raun má
segja að þörungaplágur og selafár
sem urðu við strendur Danmerk-
ur, Noregs og Svíþjóðar og í
Norðursjó sl. sumar undirstriki
rækilega hversu mjög okkur skortir
þekkingu á áhrifum mengunar af
ýmsu tagi á lífríki hafsins. Og það
sem verra er að þjóðir heims hafa
liklega ekki tíma til þess að bíða
með að ákveða varnaraðgerðir, ef
vel á að fara.
Mengunarhætta frá öðrum
hafsvæðum
Mælingar á geislavirku cesini í
Norður—Atlantshafi hafa veitt
mikilvægar upplýsingar um haf-
strauma og hvernig líklegt er að
mengunarefni berist frá öðrum
hafsvæðum, s.s. úr Norðursjó,
Noregshafi eða jafnvel írlandshafi
á fiskislóðina norður af íslandi.
Þetta sést reyndar vel á korti er
sýnir yfirborðsstrauma í Norður-
Atlantshafi. Mælingar á geisla-
virku cesíni gefa til kynna að þaó
taki efni 4—6 ár að berast úr
Norðursjó á hafsvæðið norður a
íslandi, en 6-8 ár úr írlandshafi-
Þessi geislavirku efni sem mæk
hafa verið koma frá endurvinnslu-
stöðinni fyrir brennsluefni kjarna-
ofna í Sellafield á vesturströn
Englands, og berast þaðan norður
með vesturströnd Skotlands inp j
Norðursjó, norður með Noregi ti
Svalbarða og í vestur átt að Grsen
landi, suður með austurströn
Grænlands og inn á íslandsniim
Eins og sést á kortinu er mögulug
að eTnin berist fyrr inn á fiskisló
ina við Jan Mayen og komist þv'
enn fyrr í snertingu við fisk sern
íslensk fiskiskip veiða, en þ
hefur ekki verið staðfest me^
mælingum. Mælingar gefa .
kynna að á leið sinni úr Norðursj0
Meginstraumar við yfirborð í Norður-A tlantshafi
80” W 60” 40” 20” 0'
0”
BLANDABUR SJ<5r