Ægir - 01.06.1989, Page 17

6/89
ÆGIR
301
a usiandsrr|ið þá þynnist efnin
•þb- hundraðfalt þ.e.a.s. að
!fyfrk,ur geislavirku efnanna norður
slandi sé 1/100 hluti þess sem
au eru í Norðursjó. Þessar upp-
•ysin8ar gefa okkur góða vísbend-
^n§u uni það með hvaða hætti
nnur mengunarefni gætu borist
lngað úr Norðursjó með haf-
raumum og hver þynning þeirra
v a Ur en þau berast hingað. Það
b^fur því að ætla að mengun
Sj /ll ab aukast verulega í Norður-
eða við strendur Bretlands til
„ SS ab marktækra áhrifa færi að
ef a nbr við land vegna flutnings
Ve anna með hafstraumum. Hins
§ar er mögulegt að mengun frá
mun^h1 SÍoðum §æt' horist hingað
|ífvn raðar og í meira mæli með
gar)erurn' l-d. fiskstofnum sem
be 8a að einhverju leyti milli
ebgSara hafsvæða s.s. kolmunna
urn bnorsk''s'enska síldarstofnin-
sa„t ratt Vir það er ekki þar með
snpr,a , mengun t.d. í Norðursjó
' ekki hagsmuni okkar.
mengunar á sölu
brev?'Sle8t bendir lil að mikil
1'ma bab orðið á skömmum
álirjf 9 viðhorfi almennings til
ney ? mengunar á heilnæmi
brevtinVa[a' °8 má segia að Þessi
í Ufjif 8 bab áberandi komið fram
aie ^ ^-hernobylslyssins. Geisla-
gejs|uUn iriandshafi, þráttfyrirað
urr, n sá iangt undir hættumörk-
hefur t^ btóðageislavarnaráðsins,
áhrif - ,.1 baft verulega neikvæð
MenEi lskveiðar á þeim slóðum.
^stur-Tp V'? strer|dur Norður- og
andj - Vr<^Pu hefur vakið vax-
bessur^ a. tðii<s við fiskneyslu í
ugtum ?°,ndum °g mér er kunn-
Vai-a f.a ®knar í þessum löndum
Vegna við mikilli fiskneyslu
sió. þvfVaxan<di efnamengunar í
Urn ætia að aðeins kvittur
^isRafiir^na mengun í fiski eða
Urðum geti haft áhrif á
afki
omu
fVirtækj
a í fiskiðnaði þó
mengunin sé langt undir viður-
kenndum hættumörkum. Því má
spyrja hvort það sé í raun sjálf-
gefið að selja ferskan fisk af
íslandsmiðum á sömu mörkuðum
og fisk frá þessum slóðum nema
neytandinn viti hvað hann er að
kaupa. M.a. af þessum ástæðum
hefur Siglingamálastofnun ríkisins
sem framkvæmdaraðili fyrrnefndra
alþjóðasamninga um varnir gegn
mengun sjávar fyrir íslands hönd,
krafist þess á alþjóðavettvangi að
mengunarvarnir taki mið af þessum
viðhorfum og hætt verði að líta
einvörðungu á hin heilsufarslegu
áhrif sem mælikvarða á það hver
mengunin megi raunverulega vera.
Framtíðaraðgerðir
Stjórnvöld á Norðurlöndum
hafa á seinni árum aukið verulega
samstarf sitt um varnir gegn
mengun hafsins, leitast við að
ákveða sameiginlega aðgerðir og
ná fram víðtækri samstöðu á
alþjóðavettvangi. Nýlega sam-
þykktu Norðurlöndin fram-
kvæmdaáætlun þar sem gert er
ráð fyrir tafarlausum aðgerðum til
þess að draga verulega úr losun
þungmálma og þrávirkra efna-
sambanda í sjó eða a.m.k. 50%
minnkun á næstu 5 árum. Þrátt
fyrir mjög litla mengun af völdum
þessara efna hér á landi mun sam-
þykkt áætlunarinnar hafa í för með
sér nokkrar aðgerðir hér, og má
nefna söfnun á rafhlöðum sem
innihalda kvikasilfur og kadmín,
kröfur um hreinsibúnað á útblást-
ur bíla, hert eftirlit með mengun
frá skipum og aukinn búnað til að
hreinsa olíu sem fer í sjó.
Steingrímur J. Sigfússon sam-
gönguráðherra hefur nýlega
skipað starfshóp til þess að gera
tillögur um framkvæmd skipulegra
mælinga á mengunarefnum í sjó
hér við land, og er að því stefnt að
slíkar mælingar hefjist sem allra
fyrst. Verður í því sambandi
miðað við að samnýta sem best
mannafla og tækjakost þeirra
rannsóknastofnana sem hafa
aðstöðu til slíkra mælinga og
unnið hafa að hliðstæðum verk-
efnum. Ég tel að þessar mælingar
ættu að gagnast okkur að minnsta
kosti í tvennum tilgangi. í fyrsta
lagi að afla upplýsinga um mengun
hér við land og fylgjast með breyt-
ingum sem kunna að verða og í
öðru lagi, ef ástandið er eins og
við reiknum með að staðfesta á
óyggjandi hátt, að óvíða sé
veiddur fiskur úr minna menguðum
sjó en á íslandsmiðum. Auk þess
má ætla að kaupendur sjávaraf-
urða muni krefjast í meira mæli
vottorða um magn ýmissa efna og
efnasambanda í afurðum. Ég tel
því ekki vafamál að slíkar upplýs-
ingar muni reynast fiskvinnslunni
æ mikilvægari í framtíðinni við
markaðssetningu vörunnar. Ég tel
því ekki fráleitt að atvinnugreinin
styddi á einhvern hátt við þessar
fyrirhuguðu mælingar sem vonast
er til að geti hafist þegar á þessu
ári.
Lokaorð
Ekkert bendir til að efnamengun
í sjó og í fiskafurðum sé komin á
það stig í Norður-Atlantshafi að
mengun ógni heilsu neytenda
fiskafurða. Þó eru nokkur afmörk-
uð svæði í námunda við ármynni
og iðnaðarfrárennsli bæði við
strendur Bretlands og á megin-
landi Evrópu þar sem mengun í
sjávarlífverum er yfir hættu-
mörkum hvað þetta snertir. Hér
við land er ekki vitað um slíka
mengun hvorki af völdum þung-
málma né þrávirkra lífrænna
klórsambanda, en gögn skortir þó
til að staðfesta að svo sé. Við
þurfum hins vegar að bæta söfnun
úrgangs frá skipum, bæði olíu og
sorps, og gæta aukinnar varúðar
við fiskeldi á strandsvæðum. Aukin
mengun og lífkerfisröskun á inn-
höfum ógnar úthöfum einkanlega
í Ijósi þess að súrefnisforði úthaf-