Ægir - 01.09.1989, Side 14

462
ÆGIR
9/89
þeirra leiða sem koma léttast niður
á einstaklingum, heimilum og
landshlutum sem kunna að verða
fyrir tjóni vegna reglnanna. Menn
verða einnig að átta sig á, að upp-
taka nýs stjórnkerfis þýðir að hluta
sjö ára aðlögunar að aflakvótakerfi
er kastað á glæ. Aðilar sem þegar
hafa farið halloka undir núverandi
kerfi eru engu bættari, en einhver
annar hópur mun að líkindum
þurfa að ganga í gegnum sömu
erfiðleikana á næstu árum, meðan
útgerð lagar sig að nýju kerfi.
Heildaraflamark og sóknar-
hindranir
Ernn er sá möguleiki til stjórn-
ar fiskveiða að takmarka sókn.
Ef litið er á sóknartakmörkun í
sinni hreinustu mynd, þá væri
ákvarðað t.a.m. af Hafrannsókna-
stofnun hver leyfilegur hámarks-
afli fisktegunda ætti að vera. Síðan
yrði fiskiskipum markaður líklegur
sóknardagafjöldi til að ná afla-
marki. Utgerðarmenn munu, eins
og við frjálsa sókn, keppa að því
að auka sóknargetu skipa sinna
eða bæta við skipum til að tryggja
sér stærstan hlut af heildarafla-
marki. Augljóslega bryti þetta í
bága við það markmið að reyna
að ná afla með sem minnstum til-
kostnaði. Smámsaman, eftir því
sem sóknargetan vex, verður að
fækka leyfilegum sóknardögum,
fyrst í þá tegund sem arðbærast er
að veiða, síðan í þá fiskstofna sem
minna gefa af sér. Að lokum fengi
þjóðin engan umframarð af veið-
unum, eins og við frjálsa sókn.
Hinsvegar verður því marki náð
að hámarka mögulegan afla, þar
sem sóknardögum væri fækkað í
réttu hlutfalli við aukningu sókn-
argetu, en kostnaður vegna auk-
innar notkunar sóknarþátta þurrk-
aði út hagnaðinn (Sbr. dæmi um
áhrif frjálsrar sóknar).
Sóknarmark með fjárfestinga-
marki
Uppi hafa verið hugmyndir um
að nota sóknarkerfi til sjórnar
veiða. Bæta kerfið með því að
hindra aukningu sóknargetu. Slíkt
kerfi hefur fræðilega möguleika til
að tryggja hámarksarð af fiskveið-
unum. Til þess þarf, með ein-
hverju opinberu apparati, að meta
sóknargetu skipa og hindra við-
bótarfjárfestingu í sóknarþáttum-
Þá mun vera hægt að hafa full-
komna stjórn á veiðunum og na
hámarksafrakstri af fiskimiðunum
með hagkvæmum hætti.
Pappírslausnir eru ágætar a
teikniborði eða í kennslustofu-
Raunveruleikinn er annar í jafn
margþættum atvinnuvegi og sjávar-
útvegur er. Segjum sem svo að
hægt sé að meta áhrif nýrra skipa-
gerða, nýrra fiskleitartækja, bættra
veiðarfæra, aukna þekkingu skip-
stjórnarmanna, meiri hæfm
áhafna og áhrif t.a.m. aukins
fjölda í áhöfn eftir gerð skipa.
Hverskonar bákn yrði skapað i
kringum slíkt kerfi? Hvernig sættu
sjómenn og útgerðarmenn ein-
stakra skipa sig við, að vera vegnir
og metnir á vog smíðaða af ríkis-
stofnun suður í Reykjavík? Auk
þess yrði erfitt að halda reiðu á
öllum kostum skipa og áhafna til
veiða, jafnvel þó hægt væri að
meta kostina. Það virðist líklegt að
þetta kerfi þyrfti bákn á stærð við
KGB (Sovésku öryggislögregluna)
til að hægt væri halda utan um
nauðsynlegar upplýsingar.
Það má vera að hér sé dregin
upp of svört mynd af þessu fyrir-
komulagi. En ef ætlunin er að
miða sóknargetu t.d. einungis við
fjárfestingu, þá verður eftir sem
áður, á einhvern hátt, að meta hve
mikið er hægt að auka afla ein-
stakra skipa með fjölgun í áhöfn-
Aukin þekking skipstjórnarmanna
og síaukin færni þeirra og annarra
áhafnarmeðlima í meðferð tækja,
hlýtur að koma inn í mat á sókn-
argetu. Ef svo er ekki, þá er ekki
tekið tillit til mannlega þáttarins
við fiskveiðarnar og sóknargetan
mun vaxa með menntun o g
fjölgun fiskimanna.
Hver væri líklegur árangur
af slíku fyrirkomulagi?
Ef við lítum framhjá vanda-
málum við ákvörðun sóknargetn
og skoðum hvernig áhrif sóknar-
Útsjónarsemi útgerðarmanna við að sniðganga tæknilegar takmarkanir eru engin
takmörk sett.