Ægir - 01.09.1989, Blaðsíða 15

9/89
ÆGIR
463
^narkskerfis með fjárfestingamarki
eru líkleg til að verða í raun.
Reppikefli útgerðarmanna og
sjómanna verður: í fyrsta lagi að
ná sem mestum afla með þeim
*®kjum sem þeir fá kost á. í öðru
'agi, það takmark að nýta sem
minnstan þreytilegan kostnað eins
°g olíu og veiðarfæri til að ná
nflanum, fellur í skuggann fyrir því
markmiði að ná sem mestum afla.
I Þnðja lagi, stöðug leit mun verða
a& leiðum til að auka sóknargetu
°g þar með að sniðganga sóknar-
getumælingar. Það hefur sýnt sig í
tæknilegum takmörkunum sem
beitt hefur verið til að binda veiði-
rett við ákveðnar skipagerðir eða
skipastærðir, að útsjónarsemi
ntgerðarmanna og sjómanna til að
Sr|iðganga slíkar reglur eru engin
takmörk sett.
Flestir eru á þeirri skoðun að
f®kka þurfi skipum. Fækkun skipa
er því grundvallaratriði sem hafa
Verður í huga þegar nýtt skipulag
veiða er tekið upp. Mjög skiptar
skoðanir eru um hvernig sú
fekkun eigi að framkvæmast. Eiga
°pinberir aðilar að hafa hönd í
^agga, eða á aðlögun stærðar
fjskiskipaflotans að afrakstursgetu
fiskstofnanna að komast á vegna
lnnri afla þess stjórnkerfis sem
komið er á veiðarnar? Það sem
^elst mælir með afskiptum hins
°pinbera af fækkun skipa, er „rétt-
laeti", þ.e.a.s. hvernig fækkun
skipa kæmi niður á landshluta og
e,nstökum byggðarlögum. Ef
stjórnkerfi veiðanna hefur inn-
^Yggðan hvata til að laga veiði-
fl°ta að afrakstursgetu fiskstofn-
anna, þá mun fækkun skipa koma
eiður á þeim byggðum þar sem
rekstur útgerðar er erfiðastur.
Slíkur verður líka á endanum
arangur af afskiptum hins opin-
Dera, aðeins verður um töf að
r®ða á eðlilegri þróun. Sóknar-
e^arkskerfi með fjárfestingamarki
Vlröist (með þeim fyrirvörum sem
t'egar hafa verið gerðir um mögu-
leika á mati sóknargetu) byggjast á
sömu grundvallaratriðum og afla-
kvótakerfi, þ.e.a.s. að hinir sterk-
ustu munu verða ofan á. T.d. ef
togari vi11 auka sóknargetu með
nýju fiskleitartæki, þá verður hann
að kaupa bát, sem hefur sóknar-
getu í sama mæli og aukning
sóknargetu vegna tækisins er.
Sama gildir um nýtt skip með
meiri sóknargetu; til þess að
byggja slfkt skip, yrði eigandi þess
að verða sér úti um skip með sam-
svarandi sóknargetu. Verð skipa
mun þannig fara eftir mældri
sóknargetu skipsins. Þetta hefur í
för með sér, að hækkað verð skipa
sem sumir vilja nefna megingalla
kvótakerfisins mun haldast í þessu
kerfi.
Afkoma einstakra skipa mun
verða sveiflukenndari en innan
kvótakerfisins, þar sem ástand
staðbundinna fiskstofna mun ráða
tekjum útgerðar í ríkari mæli, en
innan kvótakerfisins. Tímabundið
hrun staðbundinna fiskstofna mun
falla af fullum þunga á útgerð
minni báta á viðkomandi stöðum.
Annaðhvort sem tekjutap vegna
minni afla eða sem aukinn kostn-
Áhrif nýrra fiskleitartækja og útsjónarsemi
aður við að gera út fjarri heima-
höfn. Á móti kemur að sjálfsögðu,
að aukinn afli á staðbundnum
miðum kemur heimamönnum til
góða.
Niðurstöður umfjöllunar um
sóknarmarkskerfi með fjárfestinga-
marki eru því þessar: í fyrsta lagi,
kostnaður við slíkt kerfi verður (ef
„sóknargetumælir" yfirleitt finnst)
að líkindum mun meiri en við
kvótakerfi. í öðru lagi, hvata til
bættrar gæða aflans og til sparn-
aðar í útgerð virðist vanta í þetta
kerfi. í þriðja lagi, afkoma
útgerðar verður sveiflukenndari
innan slíks kerfis, en við kerfi afla-
kvóta. í fjórða lagi, verð auðlind-
arinnar mun endurspeglast í verði
skipanna.
Hér er einungis drepið á nokkur
helstu atriðin. Nefna mætti líkur á
minnkandi samstöðu sjómanna
vegna óhjákvæmilegra áhrifa kerf-
isins á hlutaskiptin o.m.fl. Aðal-
atriðið er þó, að sama er hvaða
hagkvæmu stjórnkerfi er beitt við
stjórn fiskveiða, verð á afnotum
auðlindarinnar eða verð auðlind-
arinnar mun koma fram með
einum eða öðrum hætti. Sem
viö notkun þeirra veröa aldrei mæianieg.