Ægir - 01.09.1989, Page 19

9/89
ÆGIR
467
rettlátt kerfi að svo miklu leyti sem
markaðshagkerfi getur kallast
réttlátt.
Sjávarútvegur aðlagast breyttum
skilyrðum með nákvæmlega sama
hætti og áður. Allt tal um að „fjár-
sterkir" aðilar hafi meiri mögu-
leika til áð ná í veiðiheimildir
undir kvótakerfi, en áður, er út í
blainn. Hvenær hefur handbært
fjármagn eða aðgangur að lánsfé
ekki verið grundvallaratriði við að
hefja útgerð?
Stjórnvöld munu hafa, við
kvótakerfi, nákvæmlega sömu
möguleika og áður, til áhrifa á
byggð aþróun. Það er enginn nýj-
ung að þéttbýlisstaðir úti á lands-
byggðinni verði fyrir áföllum.
Hvernig var ástandið á Skaga-
strönd og fleiri stöðum á Norður-
landi, fyrir rúmum tuttugu árum,
begar síldin hvarf af miðunum?
Með samheldni og dugnaði tókst
Skagstrendingum að byggja upp
gott frystihús og eitt blómlegasta
ótgerðarfyrirtæki landsins, og svo
var um fleiri. í dag hafa þéttbýlis-
staðir á landsbyggðinni jafngóða
°g þó líklega betri möguleika til
að endurskapa atvinnulíf á
stöðunum, í kjölfar erfiðleika í
sjávarútvegi.
Fólk á landsbyggðinni ætti að
hafa í huga að grunnur kvótakerf-
'sins er afhending eignaréttar til
étgerðarfyrirtækja. Það þýðir að
smámsaman skapast verðmæti,
eign handhafa veiðiréttarins.
Landsbyggðin á 80-90% af allri
kvótaeign landsmanna, þetta er
ekki eign upp á fáeina milljarða
króna, eins og þráfaldlega er
endurtekið í fjölmiðlum. Um er að
ræða eign sem sennilega er réttara
ab telja í tugum milljarða króna.
Mistökin eru fólgin í ruglingi
hugtaka, ruglað er saman hug-
tökunum tekjur og eign. Ef þorsk-
kvóti er leigður á 16 krónur kílóið,
þá eru tekjur útgerðar af kvótaeign
■ heildarafla íslandsmiða undir
^lmennu kerfi aflakvóta, þ.e. af
800.000 þorskígildistonnum, um
12.8 milljarðar á ári. Að vísu
verður leiguverð kvóta ekki svo
hátt þegarfrá líður, en kvótaeignin
er þó mörgum sinnum meira virði.
Hver fer svo illa út úr kvóta-
kerfinu?
Hér verður ekki heldur um það
að ræða að búið verði til apparat á
Stór-Reykjavíkursvæðinu til mið-
stýringar eins og mun verða
raunin með veiðileyfasölu eða
sóknarmarkskerfi með fjárfestinga-
marki. Ef kvótakerfið hefur þau
áhrif sem hér hafa verið rakin,
mun framtíð flestra útgerðarstaða
á landsbyggðinni vera tryggð með
kvótakerfi, að svo miklu leyti sem
framtíð þéttbýlisstaða getur verið
tryggð.
Auölindaskattur
\ grein sem Gylfi Þ. Gíslason
skrifaði í Morgunblaðið 27. apríl
1989, segir hann: „ Við íslenzkar
aðstæður, sem gera það nauðsyn-
legt, að takmörkuð leyfi séu veitt
til þess að hagnýta þessa sameign
(fiskimiðin — innskot Ægis) er eðli-
legast, að þeir, sem þessi leyfi fá,
greiði samfélaginu gjald fyrir
þennan sérstaka rétt. Með því er
ekkert á þá hallað miðað við þá
aðra atvinnurekendur og launa-
menn, sem hagnýta aðrar auðlind-
ir, innlendar sem erlendar, og
verða eins og eðlilegt er, að greiða
fyrir þau hagnýtingarskilyrði."
Gylfi hefur um langa hríð verið
helstur íslenskra sérfræðinga í
fiskihagfræði og skrifað margar
bækur og fjölda greina um hag-
kvæma stjórn veiða. í ívitnaðri
Morgunblaðsgrein, er hann þó
fyrst og fremst að fjalla um hag-
kvæmnistjórn fiskveiða frá sjón-
Kvótakerfið hefur örugglega jákvæðari áhrif á þróun byggðar í landinu, en auð-
lindaskattur.