Ægir - 01.09.1989, Page 20

468
ÆGIR
9/89
armiði réttlætis. Talsmenn auö-
lindaskatts hafa það aðallega í
huga, að ekki sé réttlátt að gefa til-
tölulega fáurn aðilum sameign
þjóðarinnar. Betra sé að nota auð-
lindaskatt til að stjórna veiðunum.
Auðlindaskatturinn muni skila
sama árangri og kvótakerfið og um
leið fullnægja réttlæti, þar sem
ríkið innheimti skattinn og öll
þjóðin skipti þannig með sér arð-
inum. En, er það rétt, að með auð-
lindaskatti sé hægt að ná sömu
hagkvæmni og með kvótakerfi?
í grein sem Gylfi skrifaði deg-
inum áður í sama blað, segir
hann: „Þeirri skoðun hefur verið
haldið fram, að væru þær breyt-
ingar gerðar á núgildandi kvóta-
kerfi, að veiðileyfi væru veitt til
margra ára, viðskipti með þau
væru algjörlega frjáls og fullkom-
inn markaður fyrir þau næði að
þróast, mundi kerfið geta leitt til
slíkrar niðurstöðu (að aflamark
næðist með lágmarkskostnaði -
innskot Ægis). Aðrir - og er
höfundur þessarar greinar í þeim
hópi - telja, að þessar breytingar
væru ekki nægilegar, auk þess
sem mjög hæpið sé, að markaður
fyrir veiðileyfi geti hér orðið nægi-
lega fullkominn, ekki fyrst og
fremst vegna þess að búast megi
við ýmiss konar markaðsbresti
vegna smæðar markaðarins,
heldur frekar vegna hins, að
stjórnvöld teldu sér nauðsyn að
hafa afskipti af honum vegna
byggðasjónarmiða og ýmiss konar
hagsmunagæzlu."
Að mati undirritaðs, eru yfir-
burðir úthlutunar kvóta yfir auð-
lindaskatt, einmitt í því fólgnir, að
stjórnvöld freistist síður til að grípa
inn í eðlilega þróun. Auðlinda-
skatturinn er, eðlis síns vegna,
innheimtur til ríkisins og það mun
verða ærin freisting fyrir ístöðulít-
inn ráðherra að grípa til gjafaút-
hlutunar veiðileyfa ef „Patreks-
fjarðarmál" kæmi upp, eins og
dæmin sanna.
Þegar frá líður, mun hagkvæm-
ari útgerð undir kvótakerfi, leiða
til þess, að eigendur kvótans
munu bera meira úr býtum. Alltaf
mun þó vera hægt að skattleggja
þá eign sem í kvótanum liggur og
þær tekjur sem af kvótanum fást.
Nú þegar er virði kvóta farið að
koma fram á eignahlið í efnahags-
reikningum útgerðarfyrirtækja,
vegna kaupa á kvóta sem hafa átt
sér stað á síðasta ári. Hinsvegar
veit undirritaður þess ekki dæmi
að annar kvóti sjáist í reikningun-
um, enda ekki eðlilegt þar sem
eignarhald er ekki nema til þriggja
ára og fullkomlega óeðlilegt væri
t.a.m. að afskrifa slíka eign. Það
verður vandamál fyrir skattasér-
fræðinga í framtíðinni að fjalla um
hvernig kvótar skulu metnir til
eignar eftir afurðaverði hvers tíma.
En, þetta atriði kemur ákvörðun
um fiskveiðilöggjöf ekki við.
Annað sem mælir á móti auð-
lindaskatti er, að töluverðar líkur
eru á, að sóað verði fjármunum og
mannafla í opinbert skrifstofubákn
til að halda utan um stjórnkerfi
veiðanna, ef auðlindaskatti verður
beitt til stjórnar veiða. Þannig
mun hluti af umframarði fiskimið-
anna fara forgörðum.
Ef auðlindaskattur verður not-
aður til stjórnar veiða, munu
vandamál við niðurskurð flotans
einnig verða meiri, en við stjórn
veiða með aflakvótum, þar sem
umframveiðiflotinn verður verðlít-
ill eða verðlaus. Við núverandi
eignastöðu útgerðar, þýddi það að
útgerðina yfirgæfi hópur gjald-
þrota manna. Þannig væru skap-
aðir óþarfa erfiðleikar fyrir fjölda
fólks. Veð banka og fjár-
mögnunarsjóða sem tryggð eru
með kvótaeign útgerðar, munu
eyðast upp með ákvörðun um
auðlindaskatt. Afleiðingarnar
munu verða miklir erfiðleikar
þessara stofnanna, með ófyrirsjá-
anlegum afleiðingum.
Frá réttlætissjónarmiði er meira
réttlæti í því fólgið, að afhenda
útgerðinni kvótann til eignar, en i
hinu, að láta eigið fé útgerðar og
fiskvinnslu brenna upp á altari
fastgengisstefnu. Afhending kvót-
ans til útgerðar er einnig vafalaust
hagkvæmari fyrir þjóðarbúið-
Auðlindaskattur með veiðileyfa-
sölu eða öðru svipuðu fyrirkomu-
lagi er einungis sóun verðmæta i
óþarfa millilið. A-A-