Ægir - 01.09.1989, Qupperneq 32

480
ÆGIR
9/89
er geysilegur munur á framleiðslu-
kostnaði per kíló af laxi, eftir þvf
hvort stöðin er staðsett í S-Noregi
eða N-Noregi. Þessi mismunur
stafar fyrst og fremst af mismun-
andi hitastigi sjávar þar sem
fiskeldið fer fram. í S-Noregi er
hitastig sjávar nálægt kjörhita lax-
eldis. Þannig er laxinn eftir tveggja
ára eldi orðinn 6 kg að þyngd í S-
Noregi, en einungis 3 kg í N-Nor-
egi eftir sama eldistíma. Að mati
fróðra manna er vaxtarhraði í sjó-
kvíaeldi hér á landi, lakari en ger-
ist í N-Noregi og kostnaður við
eldisrými að jafnaði, meiri. Það
hljóta því að vakna upp spurn-
ingar um arðsemi laxeldis hér á
landi. Áður var þess getið að nú
þegar væri farið gæta mikilla erfið-
leika í laxeldi í N-Noregi og ef
verð á laxi fer ekki að hækka að
nýju, er erfitt að sjá annað en að
ein fjárfestingakollsteypan enn, sé
uppsiglingu hér á landi.
Samdóma álit fróðra manna um
framtíð laxeldis hér á landi er, að
möguleikar íslendinga liggi í
strandeldisstöðvum á stöðum þar
sem gnægð er af heitu vatni og
mögulegur aðgangur að ódýrri
raforku. í strandeldisstöðvum er,
eins og Hempel minntist á, hægt
að framleiða lax sem er miklu
betri að gæðum en sá sem fæst í
sjókvíaeldi. Hinsvegar hefur
ennþá reynst erfitt að fá neytendur
til að borga hærra verð fyrir aukin
gæði. Strandeldi þýðir umtalsvert
meiri fjárfestingu í eldisstöðvum,
en gerist við önnur form laxeldis,
þ.a.l. að slíkur rekstur verður að fá
hærra verð fyrir framleiðsluna ef
hann á að vera samkeppnisfær við
sjókvíaeldi í S-Noregi.
Eftirspurn eftir eldislaxi mun að
öllum líkindum halda áfram að
vaxa um þó nokkurn tíma. Það
mun varla leysa vandamál laxeldis
á íslandi, þar sem Norðmenn sem
framleiða lax við mun betri
aðstæður en íslendingar, geta
aukið framleiðslu sína að miklum
mun. Með nýjum aðferðum hafa
fundist lausnir á mengunarvanda-
málum og svo er einnig um lausnir
á flestum öðrum vandamálum
sem upp hafa komið. Þessvegna
verða aðilar sem ætla að stunda
laxeldi eða annað fiskeldi hér á
landi, að leita annarra leiða, í stað
þess að sigla í kjölfar Norðmanna.
Rækjueldi
Rækjan hefur ekki farið varhluta
af aukinni eftirspurn eftir sjávar-
fangi. Heimsafli á rækju óx úr
1.09 milljón tonna árið 1970, í
1.9 milljón tonna árið 1985. En
það er nokkru minni aukning en
varð á fólksfjölda á jörðinni á
sama tíma. Þ.a.l. minnkaði magn
af rækju á mann úr 413 gr. árið
1970 í 388 gr. 1985. Af þessu
leiddi umtalsverða raunverðs-
hækkun á rækju og rækjueldi varð
hagkvæm atvinnugrein.
Geysileg aukning hefur orðið í
framleiðslu eldisrækju á síðustu
árum. Þannig jókst heimsfram-
leiðsla eldisrækju úr 78.300
tonnum árið 1982 í 216.500 tonn
árið 1985. Eldisrækja var árið
1985 orðin 13% af heildarfram-
boði rækju á heimsmarkaði. Um
aukna rækjuveiði í sjó, er vart að
ræða. Mikil aukning varð á afla
þessarar tegundar á síðasta áratug,
en þegar kom fram á árið 1978,
tók fyrir frekari vöxt á rækju-
aflanum. Síðan hefur rækjuaflinn
sveiflast á bilinu 1.57-1.67 mill-
jón tonn. Hér gildir sama og um
laxinn að aukið framboð rækju
mun koma frá eldisstöðvum.
Rækjueldi er aðallega stundað í
hitabeltislöndum. Öfugt við lax-
eldið, sem ekki er hægt að stunda
utan kaldtempraða beltisins.
Mexíkó hefur haft forystu í þessari
grein um nokkra hríð, en á síðustu
árum hafa lönd eins og Ekvador og
Taiwan aukið framleiðslu á eldis-
rækju að miklum mun. Helstu
rækjueldislöndin og framleiðsla
þeirra árið 1986, eru talin upp 1
töflu 6.
Því miður hatði undirritaður
engar upplýsingar undir höndum
um framleiðslukostnað í rækj-
ueldi. Það skiptir líka minna máli
fyrir íslendinga en laxeldið, Þar
sem líklegt er að eldisrækja kom'
einungis til með að verða 1
óbeinni samkeppni við okkar
framleiðslu.
Tafla 5.
Meðalframleiðslukostnaður á kg af eldislaxi á mismunandi
____________________stöðum í Noregi árið 1987____________________
A. = Meðalfrl.kostn. laxeldisfyrirtækja í Noregi. (Allt landið)
B. = Meðalfrl.kostn. laxeldisfyrirtækja í S-Noregi. (Skagerak)
C. = Meðalfrl.kostn. laxeldisfyrirtækja í N-Noregi. (Finnmörk)
D. = Meðalfrl.kostn. 15 fyrirtækja með lægstan frl. kostn.
Teg. kostnaðar: A B C D
Seiðakostn. 7 3.29 50-. 3 6 127.45 37.22
Fóðurkostnaður 90.14 80.35 93.67 58.39
Tryggingar 12.17 7.59 25.67 5.47
Laun 43.39 30.34 76.20 23.55
Ýmislegt 41.72 25.84 63.24 19.23
Fjárm.kostn. 37.57 21.52 111.93 8.29
Vxt. eigin fjár 20.99 19.40 8.82 24.43
Afskriftir 14.91 8.38 29.19 6.53
Alls: 334.19 243.78 536.17 183.10
Gengi Nkr. = 8.82