Ægir - 01.11.1989, Blaðsíða 27

11/89
ÆGIR
587
setja afurðir okkar í ríkara mæli
sem merkjavöru. Það er staðreynd
að stærstur hluti neytenda á
íslenskum fiski veit ekki hvaðan
fiskurinn kemur sem hann er að
borða. Það verður hins vegar tæp-
lega gert nema með því að selja
fiskinn í auknum mæli á neyt-
endamarkaði. Tilbúnir sjávarréttir
hafa þótt vænlegur kostur í því
sambandi. Það er staðreynd að
með ört vaxandi örbylgjuvæð-
ingu heimilanna vex eftirspurn eftir
fljótgerðum réttum sem henta í
örbylgjuofninn. Útfl utn ingsráð
íslands hefur m.a. gert nokkrar
kannanir á mörkuðum fyrirtilbúna
frysta sjávarrétti. Þær benda til ört
vaxandi markaðar í mörgum
löndum meginlandsins. í Þýska-
landi er áætlað að neysla þessarar
rétta hafi nærfellt þrefaldast á sl. 4
árum og verði í ár um 41 þúsund
tonn. Svipaða sögu er að segja um
t.d. Svíþjóð. Hér á landi hefur
gætt tilhneigingar til alhæfinga
varðandi markaðssetningu sjáv-
arafurða. Ein þessara er sú að
vonlaust sé að framleiða slíka rétti
hérlendis og selja á erlendum
mörkuðum. Víst er það rétt að
stríðskostnaður smásölumarkaðar-
ins er hár, sérstaklega í Bandaríkj-
unum, samanborið við t.d. þá
heildsölumarkaði sem við nú
seljum mest á. Hins vegar má fara
að deila um það hvað sé smásölu-
og hvað heildsölumarkaður. Til-
hneiging í matvæladreifingu er sú
að verslanakeðjur með mið-
stýrðum innkaupum stækka á
kostnað smærri verslana. Þess
vegna er ekkert á móti því að við
getum selt íslenskan fisk í smá-
sölupakkningum til slíkra stórfyrir-
tækja, sþr. viðskipti Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna við
Marks & Spencer í Bretlandi. Það
er almenn skoðun markaðssér-
fræðinga, að vaxtarbroddur mat-
vælaiðnaðarins á næstu árum
verði í tilbúnum fiskréttum. Varð-
andi fullvinnslu sjávarafurða
ættum við t.d. að hafa í huga að
rúmlega þriðjungur af fiskneysiu í
Bandaríkjunum og Þýskalandi er
fisklagmeti.
Það sem gerir framleiðslu tilbú-
inna sjávarrétta hér á landi væn-
legan kost er að í slíka rétti væri
unnt að nýta vöru sem í dag fer í
marning eða er ekki nýtt. Oft hefur
t.d. verið á það bent að við gætum
tífaldað framleiðslu okkar á marn-
ingi. í dag fara um 50 þúsund tonn
af fiskhausum í mjölvinnslu. Eftir
mikið þróunarstarf hefur fyrirtæk-
inu Kvikk tekist að smíða vél sem
gerir kleift að vinna a.m.k. 600
þúsund tonn af marningi á ári úr
þessu hráefni en athuganir benda
til þess að hann geti nýst í ýmiss
konar fiskborgara og fiskbollur.
Unnt er að vinna bragðgóðan
krabbamarning úr trjónukrabba.
Skelfiskur og sæsniglar geta nýst
sem fyllingar í sjávarrétti eða
súpur. Þannigopnastýmsirmögu-
leikar með því að vinna fiskrétti
hér heima, ef við á annað borð
viljum nýta slíka möguleika. Við
eigum betra hráefni en samkeppn-
isaðilarnir og við eigum að geta
skapað betri ímynd en flestir
þeirra hvað varðar heilnæmi
afurðanna.
Rannsóknastofnun fiskiðnaðar-
ins getur lagt sitt að mörkum við
uppbyggingu á þessu sviði. í nýju
tilraunaeldhúsi stofnunarinnar er
nú komin fyrsta flokks aðstaða til
vöruþróunar og eru verkefni þegar
í gangi. Við þurfum hins vegar að
gera átak í þessum efnum og virkja
einstaklinga, fyrirtæki og samtök.
Ég geri mér grein fyrir því að
það felst engin töfralausn í full-
vinnslu sjávarafurða á íslandi.
Hins vegar stöndum við á tíma-
mótum og erum villuráfandi um
það hvaða stefnu við eigum að
taka. Ég fæ ekki betur séð en að
bilið á milli úrvinnslustigsins í