Ægir - 01.12.1989, Blaðsíða 19
12/89
ÆGIR
635
að reyna með tvíhliða samningum
að finna lausn á samskiptum
íslands og Evrópubandalagsins á
sviði sjávarútvegsmála.
Ég hef fulla ástæðu til að ætla að
innan Evrópubandalagsins sé
fjöldi áhrifamanna, sem hafa
þennan skilning á sérstöðu íslend-
inga, og vilji leysa úr þeim vanda-
málum sem við glímum nú við.
Forsendur íslendinga í
þessu samstarfi
Við hljótum að spyrja, á hvaða
forsendum íslendingar geti verið
þátttakendur að slíku samstarfi,
þegar tekið er tillit til stöðu sjávar-
útvegsins.
- í fyrsta lagi, er það að sjálf-
sögðu grundvallaratriði, að
íslendingar stjórni einir nýtingu
auðlindanna í hafinu umhverfis
okkur - það er ófrávíkjanleg
forsenda.
- í öðru lagi, yrðu íslendingar að
hafa frjálsan aðgang að er-
lendum mörkuðum án allra
hindrana, hvort sem um væri
að ræða tolla eða tæknilegar
hindranir.
- í þriðja lagi, yrði að leggja af
alla styrki til sjávarútvegs, sem
rekinn væri í beinni samkeppni
við íslenskan sjávarútveg og
gæti á þann hátt skert samkeppn-
isstöðu íslendinga.
- í fjórða lagi, til þess að við
getum verið fullgildir þátttak-
endur í hinum fjórum títt
nefndu frelsum Evrópubanda-
lagsins, verðum við að byggja
upp sterk íslensk fyrirtæki sem
standa jafnfætis erlendum fyrir-
tækjum í framleiðslu og sölu á
sjávarafurðum. Sagan kennir
okkur, að þegar erlendir aðilar
hafa sýnt íslandi áhuga eða þeim
auðlindum sem héreru til staðar,
endist áhugi þeirra aðeins svo
lengi sem ekki eru aðrir hag-
kvæmari kostir fyrir hendi.
Sagan kennir okkur einnig að
þegar þessi fyrirtæki og aðilar
hafa síðan yfirgefið landið, hafa
þau aðeins skilið eftir sig tómar
húsatóftir. Enginn aðgangur að
markaði, vinnslu eða möguleiki
á samstarfi hefur verið skilinn
eftir. Þess vegna er ein frum-
forsenda fyrir þátttöku okkar í
nánu samstarfi við önnur ríki,
að til séu íslensk fyrirtæki sem
geta verið fullgildir þátttak-
endur í baráttunni á mörkuðun-
um. Þegar tollamúrar, tækni-
legar hindranir og styrkir eru
horfnir er eðlilegt, að öllu
óbreyttu, að áætla að hag-
kvæmast sé að vinna þann fisk
sem veiddur er á íslenskum
fiskimiðum hér á landi.
Móta þarf íslenska
sjá varútvegsstefnu
Ljóst er að mikið vatn verður
runnið til sjávar áður en þær
kringumstæður skapast, að við
sjáum viðskipti með sjávarafurðir í
alþjóðaviðskiptum lúta sömu lög-
málum og viðskipti með iðnaðar-
vörur. Við þurfum því að setjast
niður og móta íslenska sjávarút-
vegsstefnu, þar sem við reynum
að átta okkur á hvernig við getum
hámarkað arðsemi fiskimiðanna,
miðað við þau samkeppnisskilyrði
sem núverandi umhverfi gefur
okkur. Við getum ekki lengur rætt
eingöngu um fiskveiðistefnu, eða
rætt afmarkað um það hvernig við
ráðstöfum aflanum, eða þá
hvernig við verðleggjum fiskinn
milli útgerðar og fiskvinnslu. Öll
þessi mál þarf að skoða í sam-
hengi. Við verðum, um leið og við
ákveðum hverjir hafa réttinn til að
veiða fiskinn, að taka afstöðu til
þess hvernig eigi að verðleggja og
ráðstafa honum. Við verðum
einnig að gæta okkur á því, að
óeðlileg ytri skilyrði skapi ekki
þær aðstæður að erlendum fisk-
vinnsluaðilum sé auðveldara að
bjóða hærra verð fyrir íslenskt
hráefni en íslenskri fiskvinnslu.
Sjávarútvegsstefna íslendinga
verður að grundvallast á langtíma-
markmiðum með langtímaávinn-
ing að meginmarkmiði. Á meðan
umræðan erlendis, um viðskipti
með sjávarafurðir og styrki til sjáv-
arútvegs, eru bundnar á sama
klafa og umræðan um landbúnað-
arvörur, hljótum við og verðum
eins og Evrópubandalagið að
móta sjálfstæða sjávarútvegsstefnu
sem fyrst og fremst hefur langtíma