Ægir - 01.12.1993, Blaðsíða 42

ísing á sívalningi, innfelld
skýringannynd sem sýnir
hvemig ísing hleðst á
lóðrétta sívalninga.
Ljósmyndin er tekin á varð-
skipinu Hvidbjðmen.
Kommandðr J. Grðnbech,
Sövœmets Sergentsskole
Frederikshavn, Danmörku,
þá skipherra á Hvidbjðmen,
lánaði myndina.
komnu varðskipum Dana (Triton
o.fl.) við Grænland, m.a. við gæslu á
Dohrnbanka og Grænlandssundi, eru
skipin með yfirbyggt, upphitað efra
þilfar, en undir þilfarinu eru akkeris-
spil, festingarpollar o.fl. Á hliðum eru
opnanlegir hlerar eins og eru hér á yf-
irbyggðum skipum. Á framþilfari er
aðeins ein fallbyssa og lítið sem ekkert
sem ísing getur hlaðist á.
Með línuritum, sem eru kennd við
þýska veðurfræðinginn dr. Hans Otto
Mertins og eru birt í Sjómannaalman-
akinu (sjá bls. 539), er hægt að spá
nokkuð fyrir um yfirísingu skipa og er
stuðst við þá meginþætti veðurs sem
skapa yfirísingu og hér hafa veriö
nefndir.
Veðurskilyrði þar sem þessir þrír
þættir veðurfars skapa hættulega yfir-
ísingu og ofsaveður, sérstaklega á
Vestfjarðamiðum, verða þegar mikil
hæð er yfir Austur-Grænlandi, en
djúp lægð suðvestan úr hafi hreyfist
hratt norðaustur yfir landið.
Þessar aðstæður valda aftaka norð-
austan veðri á Halamiðum og á öllum
Vestfjörðum. Frá heimskautasvæðun-
um blæs þá ískaldur, norðaustlægur
vindur og kaldur sjór, með hitastig
rétt um frostmark, flæðir inn á haf-
svæðið, vestur og norður af íslandi,
inn á Kögurgrunn og Halamið. Sjór-
inn rýkur sem mjöll; veðurhæð er oft
10-11 vindstig og særokið nær jafnvel
upp í 300-400 metra hæð.
Slíku veðri fylgir oftast stórhríð og
stórsjór, iðulega einnig íshröngl og
rekís. Snjórinn, sjávardrifið og frostið
mynda kuldablöndu og hver dropi
sem kemur á skipið frýs. Hættuleg yf-
irísing myndast á skipum. Þetta getur
gerst mjög skyndilega og mikið magn
hleðst á skipið á skömmum tíma.
í slíku foraðsveðri er skynsamleg-
ast, ef þess er nokkur kostur, að sigla
strax í var eða í heitari sjó og réttast er
að hífa og fara afstað til lands áður en
veðrið skellur á.
í kjölfar hinna miklu slysa á breska
togaraflotanum árið 1955 og 1968
gerðu Bretar merkilegar athuganir á
yfirísingu skipa. Eftir slysin var reynt
að byggja skipin þannig að þau söfn-
uðu sem minnstri yfirísingu á sig, t.d.
kom þá þrífótamastur í stað masturs-
reiða, þ.e. möstur með stoðum úr rör-
um í stað vanta eins og hafði tíðkast
allt frá tímum seglskipanna.
Þessar athuganir leiddu einnig í ljós
540 ÆGIR DESEMBER 1993