Tímarit lögfræðinga - 01.07.1953, Blaðsíða 54

180
Tímarit lögfrœöítiga.
1 íslenzkum lögum eru naumast mjög fá ákvæði, sem
með réttu má nefna því nafni, og sum í tiltölulega nýjum
lögum. Skal hér nefna fáein dæmi.
1. Samkvæmt lögum nr. 39/1921 um stofnun og slit hjú-
skapar, 14. gr., er bannað að gefa saman í hjónaband mann
og afkvæmi bróður hans eða systur, nema leyfi stjórnar-
ráðs (nú dómsmálaráðherra) komi til. Maður má því ekki
Ieyfislaust eiga bróðurdóttur eða bróðurdótturdóttur sína.
Leyfis yrði væntanlega aldrei synjað vegna skyldleikans
eins, enda væri slík synjun nú á dögum sæmilega þýðingar-
laus, með því að aðiljar gætu samt búið saman, eins og hjón,
án þess að stjórnvöld gætu bannað það eða dómstólar dæmt
refsingu fyrir það. önnur var öldin, meðan slík sambúð
var „hneykslanleg" og gat varðað refsingu. Eina ráðið til
þess að varna slíkum aðiljum sambúðar, væri að svipta þá
sjálfræði og setja þá svo í gæzlu. Afkynjun eða vönun mætti
vitanlega nota, ef lögmælt skilyrði eru til þess, sbr. nú lög
nr. 16/1938 5. gr., enda er sú meðferð eina óbrigðula ráðið
til þess að koma í veg fyrir það, að slíkir aðiljar auki kyn
sitt. En heimild til notkunar þessa ráðs er æðitakmörkuð,
eins og kunnugt er. Og frændsemi aðilja ein er auðvitað
aldrei nægileg til slíkra aðgerða.
Manni var áður eftir tilsk. 23. maí 1880 annars frjálst að
eiga bróðurdóttur sína eða systurdóttur og afkvæmi þeirra,
en ekki föðursystur sína eða móðursystur, nema leyfi kæmi
til. Slíkt ákvæði stafaði af því, að þá væri konan jafnaðar-
lega eldri en maðurinn. Ákvæði 14. gr. laga nr. 39/1921
þrengir því mörk þess, sem frjálst er, og er það þvert ofan
í þann hugsunarhátt, sem annars birtist í lögum þessum.
Og þá auðvitað ekki síður þvert ofan í þann hugsunarhátt,
sem nú ríkir og hefur lýst sér mjög greinilega í ákvæðum
190. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Samkvæmt þeirri
grein, sbr. 1. gr. sömu laga, eru samfarir milli þeirra, sem
14. gr. laga 1921 tekur til, algerlega refsilausar.
Ef maður fengi vígslumann til þess að vígja sig í hjóna-
band mcð t. d. bróðurdóttur sinni, án þess að leyfi væri
fengið til þess, þá væri hjónabandið gilt og refsilaust hjóna-