Tímarit lögfræðinga - 01.01.1956, Page 13

kvæmd reyndi aldrei á þetta, þannig að meirihluti ylti
raunverulega á því, hvort hinir konungkjörnu væru tald-
ir með. Þar sem þeir höfðu fullan atkvæðisrétt um öll
þingmál og gátu þess vegna með atkvæði sínu t. d. fellt
fjárlagafrv., skattalagafrv. og önnur þau mál, sem stjórn-
inni var lífsnauðsyn að fá fram, skortir heimild til að full-
yrða, að ekki hafi átt að taka tillit til þeirra um stjórnar-
myndanir.
Enn greinilegra er það, að á meðan sérstakir lands-
kjörnir þingmenn voru kosnir um land allt, bar þeim sami
réttur og öðrum þingmönnum til áhrifa um skipun ríkis-
stjórnar. Mátti m. a. halda því fram, að þeir gæfu betri
mynd af þjóðarviljanum en hinir kjördæmakosnu þing-
menn, eftir að í Ijós kom, hversu fjarri gat farið, að vilji
meirihluta kjósenda í heild réði úrslitum við kjördæma-
kosningarnar. Áhrif hinna landskjörnu þingmanna í þess-
um efnum komu glöggt fram á Alþingi 1932. Þá hafði
Framsóknarflokkurinn fengið hreinan meirihluta á Al-
þingi við þingkosningarnar 1931. En sá merihluti nægði
ekki til algers meirihluta í efri deild, því að þar áttu
hinir landskjörnu þingmenn sæti. Stjórnarandstaðan
hafði þess vegna afl til þess að stöðva framgang mála
í þeirri deild, og því afli var beitt til að knýja ríkis-
stjórn Tryggva Þórhallssonar frá. Tók þá Ásgeir Ás-
geirsson við og fékk nægan stuðning til að fara millileið í
lausn kjördæma-málsins, sem þá var helzta deiluefnið.
Eftir að eiginlegt landskjör var lagt niður og uppbótar-
þingmenn, sem að vísu eru kallaðir landskjörnir þing-
menn, komu í þeirra stað, hefur engum til hugar komið
annað en þeir hefðu í þessum efnum sama rétt og aðrir
þingmenn.
Annað vafamál er, hvort krefjast beri meirihluta ekki
aðeins í þinginu í heild, þ. e. í sameinuðu þingi, heldur og í
deildunum.
Þýðing þessa úrlausnarefnis var að vísu meiri á meðan
efri deild var að nokkru leyti skipuð eftir öðrum grund-
7