Tímarit lögfræðinga - 01.01.1956, Page 33

maðurinn leggi sig allan fram. Er slíkt að sjálfsögðu mik-
ils virði. En sjónarmið sem þetta hefur og sínar skugga-
hliðar, því að sé litið á málflutninginn of einstrengings-
lega sem einskonar tafl, ei' það mannlegt, að löngun skap-
ist til að leika á andstæðinginn, og nú á þessum tímum
skefjalauss áróðurs og æsilegar blaðamennsku er óneit-
anlega nokkur hætta á, að málflutningsmenn fiæistist til
að koma fram fyrir dómi sem leikarar á leiksviði. Á hinn
bóginn ber og að minnast þess, að sagan sýnir, að djarf-
mannlegur málflutningur hefur oft haft hin þýðingar-
mestu áhrif til að sýna fram á ágalla gildandi laga og
ýmsa rotnun í þjóðfélaginu. 1 opinberum málum er og á
það að líta, að harla sjaldan mun aiveg full vissa fyrir
því, að sá álcærði sé sekui', auk þess sem hér koma til
mannúðarsjónarmið. Það eru því veigamildl rök fyrir
þeirri almennu skoðun, að í opinberum málum sé verj-
andinn einungis hinum ákærða til styrktar og halds, þann-
ig að hlutverk verjandans sé nokkuð einhliða. Þessi af-
staða á ekki að leiða út í hættulegar öfgar, ef verjandinn,
þrátt fyrir persónulegar skoðanir sínar eða jafnvel vit-
neskju um sekt, beitir hinni svonefndu neikvæðu aðferð')
í málflutningi, þ. e. heldur sig að því að afsanna eða sýna
fram á veilur í sönnunargögnum þeim, sem ákæruvaldið
flytur fram til sakfellingar hinum ákærða. Svipuð sjónar-
mið munu og að þessu leyti koma til greina í einkamálum.
Á hinn bóginn er það hagsmunamál þjóðfélagsins, að
réttarvarzlan sé virk í sem ríkustum mæli, m. a. nauðsyn-
legt til að halda uppi virðingu fyrir rétti. Vegna þessara
hagsmuna hefur því löggjafinn orðið að gera hlutlægar
takmarkanir á framkvæmd málflutningsstarfa, og hef ég
áður minnzt á þau ákvæði um þessi efni, sem mega telj-
ast nokkurn veginn skýlaus. En um sum atriði málsefnis
þessa verður löggjöfin óneitanlega að teljast ófullkomin
(lex imperfecta). Á það ekki hvað sízt við um þá spurn-
1) Sérstaklega þekkt í enskum rétti, sbr. N. N. Polanski i Z. f.
Strr. 1930 og G. W. Warrelle: Essays in legal Ethics.
27