Tímarit lögfræðinga - 01.01.1964, Blaðsíða 18

aukið stjórntæki ríkisins með atbeina alhæfandi, vök-
bundinnar reglusetningar. Lagasetningarvélin ei í gangi.
Hún er margvíslega smíðuð í hinum ýmsu ríkjum. Af-
staða kraftanna, samleikur beggja deilda þingsins,
þjóðhöfðingjans, nauðsynlegs meiri hluta og stjórnar-
skrárinnar, sem setur þessum öflum ákveðin takmörk
— öll þessi öfl fléttast saman samkvæmt sögulegum og
pólitískum skilyrðum. En ekki er ætlunin að fjölvrða
um þessi efni — og' ekki heldur um, að „vélvæðing“
löggjafarinnar liefur í mörgum löndum (að nokkru
marki í Þýzkalandi) náð feiknahraða, en gengið hæg-
ar í íhaldssamari löndum. Hvort sem það heitir „lög“
eða „reglugerð“ — með litlum hvíldum skapar ríkið
nýjan rétt, svo að segja má: Lög, sem livergi gat að
finna í ríkinu í gær, eru á morgun regla, sem skuld-
bindur alla. Sú kenning, að löggjöfin sé réttarsköpun
rikisins, virðist einfökl og í sjálfu sér skiljanleg.
Að vísu erum við þess minnug, að lög og réttur eru
ekki alltaf og skilvrðislaust eitt og sama. Eitt einstakt
réttaratriði getur sannað okkur það, ekki síður en heil
löggjöf. En hér er ckki heldur ætlunin að taka mið
af undantekningum og óvenjulegum tilvikum, enda þótl
hyltingargjörn andstaða gegn hinum óréttlátu lögum
geti verið mjög forvitnilegt umræðuefni, heldur fyrst
og fremst hinni liversdagslegu, heilbrigðu löggjöf. Einn-
ig hér vaknar spurningin, hvort rétturinn verði settur,
skapaður, eða hvort hann verði aðeins staðfestur.
Vafalaust er þetta allt órjúfanlega tengt spurning-
unni, hvað eiginlega séu lög, hvort þar sé um að ræða
huglak með fyrirframgefnu, óumbreytanlegu, allsherj-
argildu innihaldi, eða hvort eðli laganna hafi breytzt
í rás tímans. Hér kemur lil greina ásamt hinni ríkis-
réttarlegu og réttarheimspekilegu athugun enn frem-
ur hin réttarsögulega. Hún getur einnig með úrræðum
sínum lagt fram skerf til úrlausnar spurningunni, hver
sé afstaða laga og réttar hvors til annars.
12
Tímarit /ögfræðinga