Tímarit lögfræðinga - 01.01.1964, Blaðsíða 23

mælli vitaskuld með því, að hún eða þau væru rétt eða
góð. Ekki hafði það heldur neitt annað gildi að fesla
lögin á hækur en að auka á tryggingu og auðvelda sönn-
un, og auk þess naut bókfestingin álits þess, sem menn
höfðu á þeirri samkundu, er kvað á um réttinn. Að
meginstefnu til hlaut því einnig liinn skrifaði réttur að
víkja fyrir hetri munnlegri hefð, enda þótt það vrði æ
örðugra að sýna fram á hefðina eftir því sem tíinar liðu.
Iivað sem er um það, kváðu hin norsku Gulaþingslög
skýrt á: Þegar hin uppskrifuðu lög væru röng, ætti að
styðjast við réttarreglurnar, eins og þær liefðu fvrrum
verið, og eins og lögsögumaðurinn hefði einu sinni sagt
þær fram. Þannig gat jafnvel borið við, að áratugum
eða jafnvel öldum síðar, þegar rétlarskoðanir höfðu
lireytzt, þá yrðu menn ásáttir um, að það, sem skrifað
hefði verið, hlyti að vera misskilningur hins forna skrif-
ara eða jafnvel ritskekkja. Og með þessu móti gátu enn
fremur skrifaðar réttarreglur, jafnvel lieilir lagabálkar,
lent úrleiðis, svo að hætt .var að beita þeim, en það
stafaði ekki af því að — í augum þeirra tíðar manna —
nýr og yngri réttur væri kominn í þeirra stað, heldur
af því að fyrrum uppskrifaður réttur hafði reynzt ann-
mörkum háður.
Undir þessu sjónarhorni her að gefa gaum að því,
sem í fyrri tima löggjöf liinna germönsku þjóða lýsir
sér sem „réttarbót“. Eðlilega sprettur upp, eins og þeg-
ar liefur verið drepið á, sífellt nýr réttur, og einnig á
sér öðru hverju stað endurskráning (að mestu fyrir at-
heina konunganna) hins uppskrifaða réttar. Hugmvnd-
in með þessum skráningum er ekki að setja nýjan rétt,
heldur einungis að leiða í ljós, hvað sé góður og rétt-
látur réttur, og má nánast svo að orði kveða: hvernig
rétturinn hefur alltaf verið eða liefði átt að vera. Slíka
réttarhót hafa hinir fornu réttarþulir þá þegar iðkað,
og konungarnir hafa haldið henni áfram á grundvelli
dómaraembættis síns. Hinar margföldu ski'áningar
Tímarit lögfræðina
17