Tímarit lögfræðinga - 01.06.1964, Blaðsíða 23

ákvæðis sé að setja reglu til verndar einkaeignarrétti
gegn misbeitingu og árásum af hálfu handhafa ríkis-
valdsins, en slíks sé einmitt að vænta, þegar um sé að
ræða eignaskerðingar, er hafi í för með sér öflun rétt-
inda handa ríkinu sjálfu eða þeim aðilum, sem það tel-
ur sig hafa hagsmuni af að styðja. Þetta fjárhagslega
„motiv“ sé hins vegar ekki fyrir hendi, þegar um sé að
ræða afnám eignarréttinda eða vissra eignarheimilda. í
þeim tilvikum séu líkur á, að handhafar rikisvaldsins
láti stjórnast af efnislegum og þjóðfélagslegum sjónar-
miðum.18)
Þá telur höfundur það kenningu þessari ennfremur
til gildis, að með henni sé á einfaldan og skýran hátt úr
því leyst, hvernig draga beri mörkin milli eignarnáms
og takmarkana á eignarrétti.19)
Yfirfærsla í skilningi höfundar sýnist við það bund-
in, að stofnað sé til umráðaréttar i jákvæða átt, þ. e.
réttar til jákvæðra athafna, yfir eign þeirri, sem skert
er, en hins vegar sé ekki um yfirfærslu að ræða og þar
með ekki heldur eignarnám, ef skerðing er fólgin i því,
að þess verður aðeins krafizt af eigandanum að hann
láti eitthvað ógert eða hann sjálfur skyldaður til að gera
einhverjar ráðstafanir um eign sína. Eigi verður séð,
að þessi hugtaksákvörðun höfundar verði talin eiga sér
stoð i orðalagi 67. gr. ísl. stjórnarskrárinnar, „að láta
af hendi eign sína.“ Það orðalag getur einnig átt við
eignaskerðingar, sem stofna ekki til neins réttar til já-
kvæðra athafna til handa öðrum en eiganda hinnar
skertu eignar, heldur skylda eigandann til ákveðinna at-
hafna, t. d. skera niður búfé sitt, eða meina honum til-
tekin afnot eigna sinna.
Þá er hæpin sú fullyrðing höfundar, að fjárhagslegt
„motiv“ geti ekki legið til grundvallar eignaskerðingum,
er falla utan yfirfærsluhugtaksins í kenningu hans.
Dæmi sliks er einmitt bann við byggingum, sem höf-
undur telur ekki til eignarnáms. Er. ekki vafi á, að' bann
Tímarit lögfræðina
79