Tímarit lögfræðinga - 01.06.1964, Blaðsíða 37

markana á eignarrétti verður því oft að styðjast við
ákveðinn sanngirnis- eða réttlætismælikvarða. Efni
þessa mælikvarða eða þær kröfur, sem gera verður sam-
kvæmt honum til eignaskerðinga, svo þær falli utan
eignarnámshugtaksins, verður hvorki ákvarðað tæm-
andi né i eitt skipti fyrir öll. Styðjast verður við rétl-
lætiskennd manna á hverjum tíma. Að vísu eru rétt-
lætishugmyndir manna um margt á reiki og stund-
um í löggjöfinni komi fram ríkjandi réttlætishugmyndir,
eru þó ráðandi og flestum sameiginlegar. Taka verður
tillit til skoðana, sem fram koma í löggjöf og lagafram-
kvæmd, svo sem áður segir. Má gera ráð fyrir, að eink-
um í löggjöfinni komi fram ríkjandi réttætishugmvndir,
sérstaklega þegar haft er í huga, að Alþingi er sam-
koma þjóðkjörinna fulltrúa. A. m. k. verður að líta svo
á, svo sem fyrr er að vikið, að löggjafinn hafi allrúma
heimild til að fylla ákvæði 67. gr. í framkvæmd, og þar
með færi á, að hafa nokkur áhrif á mótun þess sann-
girnismælikvarða, sem 67. gr. vísar til. Taka verður einn-
ig tillit til þess, að löggjafinn hefur samkvæmt fastmót-
aðri venju mjög víðtæka heimild til vissra eignaskerð-
inga, bæði til að ákvarða eftir hvaða sjónarmiðum þær
eru á lagðar og ennfremur umfang þeirra. Er hér fvrst
og fremst átt við skattheimtuheimild ríkisins.
4. Með því að skoða 67. gr. stj.skr. sem vísireglu opn-
ast þar með möguleikar fyrir dómarann til að láta þau
sjónarmið og ástæður njóta sín, er til grundvallar ákvæð-
inu liggja. Slík túlkun kemur og' í veg fyrir að misræmi
verði milli þeirra niðurstaðna, er leiddar verða af á-
kvæðinu, og þeirra réttlætis- og jafnréttishugmynda,
sem hverju sinni eru ráðandi innan þjóðfélagsins. Slíkt
misræmi getur leitt til pólitískrar spennu og átaka, er
óhjákvæmilega leiðir til óbætanlegs tjóns fyrir lög og
rétt. Er þar nærtækt dæmi hin ósveigjanlega túlkun,
sem Hæstiréttur Bandaríkjanna tók upp „á mannrétt-
indaákvæðum bandarísku stjórnarskrármnar upp úr
TUncirit lögfræðina
93