Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Blaðsíða 23

A. Kviðdómar.
í Englandi á málsmeðferð fvrir kviðdómi rætur að
rekja til 12. aldar, og margir álíta kviðdóma jafn mikil-
væga frelsinu og Habeas Corpus lögin, enda þótt menn
verði þeim e. t. v. ekki eins hliðhollir, þegar þeir eru sjálfir
til starfs kvaddir, því að það raskar daglegu lifi þeirra.
Sennilega gera fáir leikmenn sér ljóst, hversu kviðdómar
dæma lítinn hundraðshluta mála. Eins og áður segir, fai-a
minna en 2% allra sakamála fyrir kviðdóm, þrátt fyrir
greinilega aukningu alvarlegra afbrota á síðari árum. Af
hinni háu heildartölu sakamála á árinu 1963, voru þó yfir
60% umferðarbrot og af þeim voru mörg smávægileg.
Um einkamálin er þess að geta, að fram á 19. öld dæmdu
kviðdómar í flestum málum, er féllu undir dómstóla, er
beita skyldi venjurétti (Common law). í þeirra stað er nú
komin „Queens Bench Division.11 En samkv. lögum frá
1854 um réttarfar i málum, er að efni til lúta venjurétti,
er dómara heimilt að fjalla um staðreyndir máls, án þess
að kviðdómur sé kallaður til, enda samþvkki báðir aðilar
þá meðferð. Á tímum heimsstvrjaldanna beggja var starf
kviðdóma þrengt vegna manneklu, en auk þess vilja sókn-
araðilar máls venjulega losna við þann aukakostnað, sem
leiðir af meðferð máls fyrir kviðdómi, enda leiðir hún og
til dráttar á máli. Nú er reglan sú, að eftirtalin mál skulu
fara fyrir kviðdóm: Mál út af aðdróttunum og öðrum
ærumeiðingum, röngum sakargiftum, fangelsun að ósekju,
eða ef maður er tældur, festum slitið eða svikum beitt.
í öðrum málum er það á valdi dómsins, hvort kviðdómur
skuli nefndur eða einn dómari fara með það. Þrátt fyrir
þetta dæma kviðdómar færri en 3% allra mála, jafnvel í
„Queen’s Bench Division“. I öðrum deildum yfirréttarins
dæma kviðdómar og mjög fá mál, jafnvel engin. Sama
er um héraðsdóma.
Kviðdómar í sakamálum hafa ekki sætt neinni veru-
legri gagnrýni og dómarar faranddómstólanna gefa þeim
Timarit lögfræðinga
85