Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Blaðsíða 30

sett sérstök heildarlög, en lög um ýmis önnur efni, einkum
á sviði samninga og skaðabóta utan samninga, er enn að
finna í dómasöfnum. Hér verður því að víkja nokkuð að
þvi, hvernig Englendingar beita dómafordæmum og skýra
sett lög.
A. Dómafordæmi.
Hvert sem réttarkerfið er, verður að einhverju leyti að
nota fvrri dóma til leiðbeiningar um úrlausn mála, sem
til meðferðar eru hverju sinni. Það, sem óvenjulegt er við
réttarkerfi Englendinga, er sú þróun, sem orðið hefur
síðustu 100 árin á kenningunni um bindandi dómafor-
dæmi (Stare Decisis).
A 13. öld vitnaði Bracton, annar hinna miklu fræða-
frömuða um ensk lög, til um það bil 500 dómsmála, en
þó einungis sem dæmi þess hver mál hann teldi vel dæmd.
En ósamræmi i úrlausn svipaðra mála fær ekki staðizt til
lendar. William Blackstone, fyrsti „Vinerian“ prófessor i
enskum lögum við Oxford Háskóla, kom fram með þá
skoðun árið 1765, að það væri viðurkennd regla, að fylgja
bæri réttarreglum, sem fram kæmu í fyrri dómum, „nema
þeir væru bersjmilega fjarstæðir eða ranglátir". Eigi að
síður er það svo, að þótt fylgt sé dómafordæmum sam-
kvæmt rótgróinni venju, felst ekki i því að skylt sé að
gera það. Forsenda kenningarinnar um bindandi fordæmi
er sú, að til sé áreiðanlegt dómasafn útgefið af föstum
dómendum við þá dómstóla, sem eru liðir í heildarkerfi
dómstólanna. Þessum skilyrðum var ekki að öllu fullnægt
fyrr en á síðari hluta 19. aldar. Fram til þess tíma höfðu
dómar verið birtir með ýmsum hætti, allt frá þvi, er
árbækur 13. aldar voru gefnar út til hinna f jölmörgu binda,
sem ýmsir starfandi lögfræðingar gáfu út með höppum
og glöppum á 16.—19. öld og ganga i heild undir nafninu
„Nominate Reports“. En öll er sú útgáfa mjög misjöfn
að gæðum. Árið 1865 var loks hafin umfangsmikil og
kerfisbundin útgáfa dóma i málum frá öllum æðri dóm-
92
Tímcirit lögfræðinga