Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Blaðsíða 37

munum, en nái hins vegar ekki til taps, sem einungis sé
kröfuréttarlegt, né heldur til krafna í tengslum við land
og byggingar, eins og t. d. ef A hefði hyggt og selt B nýtt
hús, þar sem loft var gallað, féll niður á C og slasaði hann.
A hinn bóginn hefur þrengri reglunni jafnan verið beitt
í siðari málum, enda þótt hún hafi tekið nokkrum breyt-
ingum. Hún hefur verið látin ná til framleiðanda annars
varnings en matar og drykkjar, svo sem nærfata, sem
brennisteinn var í, er olli húðsjúkdómi; til þeirra sem
einungis dreifa varningi (t. d. hættulegum háralit), sem
aðrir höfðu framleitt, enda hafi þeir auglýst varninginn
hættulausan, án þess að reyna hann; til manna, sem reisa
hættuleg mannvirki, eins og t. d. steinsmiðs, sem setti
upp legstein, er féll síðan ofan á harn;. til viðgerðarmanna
iiluta, eins og vélaviðgerðarmanns, sem festi hliðarkörfu
svo illa við vélhjól að hún losnaði við akstur og farþegi
slasaðist. Á hinn bóginn hefur það fremur orðið til að
útiloka þessa meginreglu um ábyrgð, hvers árangurs hefði
verið eðlilegt að vænta af rannsókn á varningnum, heldur
en það, hvort hægt var að koma rannsókn við. Reglan
i máli Donoghue gegn Stevenson hefur þannig fengið
nolckuð aðra merkingu en hún hafði fvrir 20 árum og
sýnir það, að dómarar verða að meta sérhvert fordæmi
með liliðsjón af þeim dómum, sem síðar hafa gengið.
Ef dómar hafa gengið í mörgum svipuðum málum
og þegar verið birtir, hefur dómarinn minna svigrúm
en ella til sjálfstæðrar túlkunar á þeirri lagareglu, sem
felst í fordæminu. Þar sem aðeins er um að ræða dóma
í einu eða tveimur málum um tiltekið atriði, hefur dóm-
arinn óbundnari hendur um að meta, hvort lítillega frá-
brugðnar staðrevndir, siðferðileg sjónarmið, þjóðfélagslegt
réttlæti, nauðsyn viðskiptalífsins eða almenn skynsemi
krefjist þess, að hann víki frá fyrra fordæmi og beiti
annarri meginreglu en þar var gert. Ef atvik þess máls,
sem hann á nú að dæma, eru svo lik, að þau verða eigi
efnislega greind frá atvikum máls dæmdu af dómstóli,
Tímcirit lögfræðinga
99