Tímarit lögfræðinga - 01.06.1966, Blaðsíða 39

að löggjafarvald sé framselt stjórnvöldum og þýðing
slíkrar löggjafar fer því vaxandi. Með fjölda laga er ráð-
herrum, staðbundnum stjórnvöldum, félögum stofnuðum
með heimild í lögum, eða öðrum samtökum, falið vald
til að gefa fyrirmæli, setja reglur eða reglugerðir, sem
hafa lagagildi. Lög, sem þannig eru sett, eru þó frábrugðin
lögum frá þinginu að því leyti, að þau verða véfengd fyrir
dómstólum sem ultra vires, þ. e. utan marka þess valds,
sem framselt var.
Augljóst er, að engan veginn er unnt að setja lög af
slíkri nákvæmni og framsýni, að þau séu algjörlega sjálf-
um sér samkvæm og geymi fyrirmæli um allt, sem fyrir
kann að koma. En hvaða skýringarreglum beita dómar-
airnir, þegar ósamræmi kemur í ljós eða ófyrirsjáanlegt
atvik ber að höndum? í reynd hafa þeir beitt sömu að-
ferðum og notaðar hafa verið, þegar einkaskjöl eru skýrð,
svo sem erfðaskrár og samningar. Þeir setja sér það tak-
mark að lcanna „ætlun löggjafans“, eins og hún birtist i
orðum laganna sjálfra. Þeir mega eklci vitna til mikil-
vægra umræðna i þinginu, meðan lög þau, sem um er að
ræða, voru þar til meðferðar, því að i þeim felst einungis
vilji eða ætlun ríkisstjórnarinnar, sem lagði frumvarpið
fram eða einstakra þingmanna, er tóku þátt í umræðun-
um og mæltu e. t. v. gegn því. Þeim er ekki heldur heimilt
að kanna álit neinna nefnda, hvort heldur þær eru skip-
aðar eða kjörnar (og er þar með talin laganefndin —
Law Reform Committee), sem mælt hafa með tiltekinni
lagasetningu, því að vel má vera, að þingið hafi ekki ætlað
sér að fallast með öllu á það nefndarálit, sem um er að
ræða hverju sinni. Þrátt fvrir þetta er mjög sennilegt að
þegar dómarinn athugar orð laganna, hafi það sín áhrif,
hvernig eldri lög voru, og þá einnig það, að hverju beri
að stefna, hvað sé þjóðfélagslega réttlátt og í samræmi
við almennt siðgæði, eins og hann gerir við mat á „Ratio
decidendi“ ákveðins máls. Hann getur notað rúma eða
þrönga skýringaraðferð og þær fremur óljósu skýringar-
Timarit lögfræðinga
101