Tímarit lögfræðinga - 01.01.1968, Side 33

Að öllum jafnaði á héraðsdómari frumkvæði að fram-
lcvæmd geðrannsóknar. Könnun min á dómum Hæstarétt-
ar gefur þó litla vitneskju um þetta atriði. Stundum er
að vísu tekið fram, að geðrannsókn hafi farið fram að
tilhlutan dómsins eða héraðsdómara. 1 einu máli (Hrd.
XX, 104) var það að frumkvæði dómsmálaráðuneytisins,
er þá fór með ákæruvaldið, reyndar eftir uppsögu hér-
aðsdóms; og í öðru máli (Hrd. XXI, 333) að frumkvæði
Hæstaréttar. öskir sökunauta og réttargæzlumanna þeirra
kunna þó að hafa ráðið einhverju i sumum tilfellum. I
einu máli, er dæmt var í sakadómi Reykjavikur á siðast-
liðnu ári, kom til br>m ósk sökunautar sjálfs. Því máli var
ekki skotið til Hæstaréttar.
Héraðsdómari tekur ákvörðun um framkvæmd geð-
rannsóknar, svo sem hvaða læknir skuli annast hana.
Övíst er, hvaða hlutverk Hæstiréttur ætlar sér að þessu
leyti. I áðurnefndu máli í XXI. bindi, bls. 333, krafðist.
rétturinn framhaldsrannsóknar. Sú rannsókn var háð í
sakadómi Reykjavikur. I Hrd. XXI. bindi, bls. 253, er ekki
beinlinis tekið fram i dómsendurriti, hvernig þessu hafi
verið farið, en af skjölum málsins má sjá, að sakadóm-
arinn í Reykjavik hefur að formi til annazt um fram-
kvæmd rannsóknarinnar og ritað læknaráði um málið.
Sérstakir dómstólar, er með refsimál fara samkvæmt
reglum laga um meðferð opinberra mála, svo sem siglinga-
dómur, sjó- og verzlunardómur og kirkjudómur, geta
væntanlega tekið ákvörðun um framkvæmd geðrann-
sóknar.
Venjulegast er ákvörðun um geðrannsókn tekin með
úrskurði. Er hún þá langoftast tengd gæzluvarðhaldsúr-
skurði. Algengt er, að gæzluvarðhaldi sé beitt fyrst og
fremst til þess, að geðrannsóknin geti farið fram ótrufluð.
Afla þarf 5’missa upplýsinga hjá vandamönnum og vinum
sökunautar, og væri þá hætt við, að sökunautur gæti tor-
veldað þá rannsókn, ef hann gengi laus, t. d. með því að
hafa áhrif á þessa aðila, sbr. 1. tölulið 67. gr. 1. 82/1961.
Tímarit lögfræðinga
31