Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Side 30

að gefa skýrslu (framtal) um tekjur sínar og eignir og stuðla þannig
að réttri skattákvörðun. Skattþegn leggur þannig með skýrslu sinni
grundvöll að skattákvörðun. Framtelj endur freistast til að vantelja
tekjur, en oftelja frádráttarliði, stundum í nokkuð öruggri von um að
komast upp með það. 1 seinni tíð hefur verið reynt að draga úr slíkum
freistingum með því að afla gagna víðar að, t. d. með skýrslugjöf
vinnuveitenda um launagreiðslur til starfsmanna. Eftir sem áður eru
margar smugur, og brotum þessum er fremur auðleynt. Fjársvik krefj-
ast aftur á móti frumkvæðis og athafnasemi hins brotlega í mun rík-
ari mæli, einkum er hann vekur eða styrkir ranga hugmynd tjónþola.
Mörkin eru hvergi nærri skýr.
c) Fullframningarstig brotanna er ólíkt. Fjársvik eru hreint tjóns-
brot þrátt fyrir hinar takmörkuðu ásetningskröfur að því er tjónið
varðar. Þessu er öfugt farið með skattsvik. Refsinæmi verknaðar skv.
1. mgr. 48. gr. 1. nr. 68/1971 er tengt skýrslugjöfinni sem slíkri, með
henni er brot fullframið. Það er ekki skilyrði, að háttsemin leiði til
rangrar úrlausnar eða baki tjón. Skattayfirvöld þurfa ekki að hafa
tekið hinar röngu upplýsingar til greina við skattákvörðun. Verkn-
aðarlýsingin felur ekki heldur í sér, að skýrslugjöfin sé til þess fallin
að leiða til rangrar úrlausnar, þ. e. hætta á tjóni er ekki efnisþáttur.
Nokkur vafi kann að leika á því, hvort brotið er samhverft eða full-
framningarstig þess fært fram. Það, sem úr sker, er hvort sök skatt-
þegns verður bundin við skýrslugjöfina sjálfa (samhverft brot) eða
hvort sýna þurfi fram á þá ætlun sökunautar að koma til leiðar rangri
úrlausn (fullframningarstig fært fram). Ákvæðið verður vafalaust að
skýra þannig, að sök skattþegns verði að ná til þess að koma fram
rangri álagningu sér í hag og baka þannig öðrum tjón, sjá nánar Jóna-
tan Þórmundsson, „Viðurlög við skattlagabrotum og skattlagning eftir
á“, Tímarit lögfræðinga, 2. hefti 1973, bls. 49—50 og 55.
d) Skattsvik eru í eðli sínu brot gegn almenningi. Ríki og sveitar-
félög eru þó hinir beinu tjónþolar, og óvíst er, að undandregnar skatt-
fjárhæðir hefðu komið almenningi til hagsbóta í lægri sköttum, en
kannski í aukinni þjónustu (vegir, skólar o. s. frv.). Fjársvik beinast
fyrst og fremst gegn fjármunum ákveðinna einstaklinga eða stofn-
ana. í eldri hegningarlögum frá 1869 var fjársvikaákvæðið í 253. gr.
skýrt þannig, að það næði einungis til sviksamlegrar atlögu gegn
fjármunum einstaklinga, en ekki svika gagnvart opinberum stofn-
unum, t. d. í því skyni að afla fátækrastyrks, ellistyrks eða annarra
styrkja af opinberu fé. Slík svik vörðuðu hins vegar við 258. gr. sömu
laga. 1 núgildandi rétti geta bæði svik gegn opinberum stofnunum og
24