Tímarit lögfræðinga - 01.10.1974, Blaðsíða 25

ákvæði séu ófrávíkjanleg, einnig til hækkunar, og getur sú afstaða t.
d. byggst á samkeppnissjónarmiðum. Er í þessum efnum hvorttveggja
til, að kjarasamningur kveði beint á um þessi atriði, eða að það sé
látið ómælt og þá undir túlkun komið á ákvæðum samningsins.
Hér á landi mun það vera aðalreglan, að við það sé miðað, að kaup-
ákvæði kj arasamnings séu lágmarksákvæði, enda virðist oft svo, að
svonefndar yfirborganir séu jafnvel aðalregla á hérlendum vinnumark-
aði. Minnist ég þess einnig, að í máli fyrir Félagsdómi, Fd. IV. 213,
kom það fram af hálfu vinnuveitandans, að kaupákvæði kjarasamn-
ings væru lágmarksákvæði og yrði því eigi af einstökum hærri greiðsl-
um dregin ályktun um það, hver heildarkaupreglan væri.
Ef ekki eru bein ákvæði um þessi efni í kjarasamningi, hefur hver
einstakur starfsmaður heimild til þess að freista þess að ná betri
starfskjörum en kjarasamningur tilskilur, og sé hann óánægður með
kjör sín má hann að sjálfsögðu segja upp vinnu sinni og fara, enda
gæti hann uppsagnarákvæða þess vinnusamnings, sem hann er bund-
inn af. Hinsvegar leyfir kjarasamningur ekki, eins og áður var að vikið,
samstæðar athafnir fleiri starfsmanna til að krefjast betri kjara t. d.
með hópuppsögnum eða þvílíkum athöfnum.
Hverja bindur kjarasamningurinn?
Kjarasamningur bindur fyrst og fremst þá, sem eiga aðild að hon-
um. En hvað er um gildi hans, að því er varðar vinnusamninga þeirra
launþega og vinnuveitenda, sem ekki eru aðilar að kjarasamningi vegna
beinnar eða óbeinnar aðildar ?
Áður var talið, að væru báðir aðilar vinnusamnings ófélagsbundnir,
væri þeim frjálst að semja um það kaup, sem þeir urðu sammála um,
sbr. Hrd. XLII. 646. En nú hafa með lögum nr. 9 frá 4. mars 1974 um
starfskjör launþega o. fl., verið sett ákvæði þess efnis, að laun og
önnur starfskjör, sem aðildarsamtök vinnumarkaðarins semja um,
skuli vera lágmarkskjör fyrir alla launþega í þeirri starfsgrein sem
við á. Er kjarasamningum með lögum þessum þannig gefið víðtækara
valdsvið en aður gilti og þeir lögfestir, sem almenn réttarheimild um
kaup og kjör.
Samkvæmt 3. gr. laga nr. 80/1938 bindur kjarasamningur félags-
mann í stéttarfélagi, þótt hann gangi úr því, þar til samningurinn gæti
fallið úr gildi fyrir uppsögn eða með öðrum hætti. Stéttarfélag mundi
samkvæmt því ef til vill geta krafist þess, að ákvæði vinnusamnings
fyrrverandi félagsmanns við vinnuveitanda í sömu starfsgrein, sem
bryti í bága við fyrirmæli kjarasamnings félagsins, yrði metið ógilt.
87