Tímarit lögfræðinga - 01.10.1974, Blaðsíða 50

yrði að byggjast á samkomulagi milli hlutaðeigandi ríkja.
3. Verndun fiskistofna. verður að tryggja með raunhæfum hætti. Þeir
fiskistofnar, sem ekki yfirgefa strandsvæðið, verða best verndaðir af
strandríkinu sjálfu, og svæðareglur yrðu þá hafðar til hliðsjónar. Strand-
ríki sem hefur lífshagsmuna að gæta í sambandi við verndun fiskistofna,
mundi í mörgum tilvikum setja strangari reglur en þær, sem almennt gilda
samkvæmt samningum, eins og t. d. island hefur lengi gert. Að því er
varðar stofna sem ganga milli landa, verða hlutaðeigandi ríki að koma
sér saman um verndarreglur, þannig að þær gildi á öllu svæðinu. Varð-
andi stofna sem ganga víðs vegar um heimshöfin („highly migratory" t. d.
túnfiskur) verða að koma til bæði svæðasamningar og alþjóðasamningar.
Engir slíkir samningar mundu að neinu leyti koma í stað efnahagslögsögu
strandríkisins heldur vera tii að leysa þann vanda sem strandríkið eitt getur
ekki leyst. Auk alls þessa ættu sérstakar reglur að gilda um laxfiska (,,ana-
dromous species"), og þá stofna ætti aðeins að veiða f ám.
4. Athuga verður kröfur ríkja til yfirráða yfir hafsbotni umfram 200 mílur,
og að sjálfsögðu er það atriði nátengt spurningunni um stærð hins al-
þjóðlega hafsbotnssvæðis. Ef til vill liggur lausnin í einhvers konar arð-
skiptingu á þessu svæði, eins og háttvirtur fulltrúi Indlands hefur hér
minnst á.
5. Fjalla verður um hið alþjóðlega hafsbotnssvæði í samræmi við grund-
vallarreglur þær, sem Allsherjarþing S.Þ. samþykkti í desember 1970.
Undirbúningsnefndin vann mikið starf á þessu sviði, og sé unnið í anda
þeirra reglna, ætti lausn ekki að eiga langt í land.
6. Mengun verður að fyrirbyggja. Bent hefur verið á, að 80% af sjávar-
mengun stafi frá landi og að mengun virði ekki sjávarmörk. Aðalatriðíð
er því að draga úr mengun frá landi með því að setja í samningsform
niðurstöður Stokkhólmsráðstefnunnar um umhverfismál. Einnig verður að
draga úr mengun frá skipum með alþjóðlegum reglum, svo sem þegar
hefur verið gert að verulegu leyti með samningum gegn losun skaðlegra
efna í sjó. Þörf strandríkja á að setja einhliða reglur á þessu sviði minnkar
í hlutfalli við auknar alþjóðlegar kröfur. Finna verður jafnvægi.
7. Að meginstefnu til ber að styðja frelsi til vísindalegra rannsókna, en
hagsmuni strandríkja verður að tryggja með því að gera ráð fyrir þátttöku
þeirra í rannsóknum og aðgangi að niðurstöðum þeirra. Vissar aðrar tak-
markanir koma einnig til greina til að tryggja aðra grundvallarhagsmuni
strandríkisins.
8. Sanngjarna hagsmuni landluktra ríkja verður einnig að tryggja."
Óhætt er að fullyrða, að slík heildarlausn hafi mjög mikið fylgi á ráðstefn-
unni, en mikil vinna er framundan til frekari samræmingar á tillögum og
fækkun valkosta, þannig að samkomulag náist eða atkvæðagreiðsla geti
farið fram. Er nú við það miðað, að næsti fundur ráðstefnunnar verði hald-
inn í Genf dagana 17. mars — 10. maí 1975 og að gengið verði frá undirritun
alþjóðasamnings í Caracas sumarið 1975. Ekki er þó útilokað, að nauðsyn-
legt reynist að halda enn einn fund þess á milli og mundi þá Caracas fund-
urinn frestast að sama skapi.
Hans G. Andersen
112