Tímarit lögfræðinga - 01.05.1976, Síða 20

fyrir því, að samkomulagið sé börnunum fyrir bestu. Og í engum
þessara mála er nokkur trygging fyrir því, að réttindi barnsins sitji í
fyrirrúmi. Það er tekinn sem sjálfsagður hlutur, að með því að sjá
fyrir þörfum barnsins, séu réttindi þess jafnframt tryggð. Réttindi
barnsins verða aðeins tryggð með nýju viðhorfi að því er snertir laga-
lega áhættu þess við málsmeðferðina og með því, að barnið hafi sér-
stakan lögfræðing, sem talar máli þess. Nú hefur álit barnsins á því,
hjá hverjum það vilji vera, lítið að segja; það er aðeins eitt af þeim atr-
iðum, sem skoðuð eru, ef nokkurt tillit er þá tekið til þess.
Ef barn er aðili að einkamáli, verður að skipa því talsmann. Barnið
ætti miklu fremur að fá skipaðan talsmann í máli, þar sem verið er að
ákvarða dvalarstað þess og í raun alla framtíð þess.
Því á, að mínu áliti, að skipa barni talsmann í forræðismálum. For-
eldrarnir og aðrir þeir aðilar, sem um forræðið deila, hafa sína lög-
fræðinga, og engan veginn er víst, að hagsmunir falli hér saman.
í mjög mörgum tilvikum, sem snerta velferð og frelsi barna, er þess
ekki krafist, að málið sé ákvarðað af dómstólum eða að börnin njóti
lögfræðiaðstoðar.
Þróun barnaverndarlöggjafar hér á landi.
Við skulum líta nánar á, hvernig barnaverndarlöggj öf er háttað hér
á landi. Mun ég byrja á því að rekja þróun barnaverndarlöggjafar, og
þá fyrst aðdraganda fyrstu barnaverndarlaganna nr. 43/1932.
Lög nr. 43/1932.
Árið 1930 skipaði dómsmálaráðuneytið 3 manna nefnd til að 1) gera
tillögur um löggjöf, er styðji heimilin við uppeldi vangæfra barna og
2) að gera tillögur um aðrar aðgerðir, svo sem frjálsan félagsskap til
verndar siðferði barna og unglinga. 1 nefndinni áttu sæti Jón Jónsson,
Guðrún Lárusdóttir og Jón Baldvinsson.15) Nefndin vann mikið starf
og safnaði upplýsingum frá prestum, oddvitum, bæjarstjórum og skóla-
stjórum um land allt. Samkvæmt þessum upplýsingum taldi nefndin,
að nauðsynlegt væri að koma upp fávitahæli, og auk þess væri mesta
nauðsyn á, að við eignuðumst sérstök lög um barnavernd, hliðstæð lög-
um nágrannaþjóða okkar um þau efni. Fyrstu barnaverndarlög á Norð-
urlöndum voru norsku lögin frá 1896. 1 Svíþjóð voru fyrst sett barna-
verndarlög árið 1902, en árið 1905 í Danmörku. Þessir nefndarmenn
15) Alþingistíðindi A-deild 1932.
14