Tímarit lögfræðinga - 01.12.1976, Side 35

fram í lögunum, að dómar skuli vera stuttir og glöggir og þannig samd-
ir, að aðilar geti með aðstoð umboðsmanna sinni séð, hvaða rök eru til
niðurstöðunnar. Hins vegar skuli ekki rekj a atvik, málsástæður eða laga-
rök, sem aðilum má vera um kunnugt. Er þetta auðvitað allmikil breyt-
ing frá því, sem nú er, þegar dómar eru samdir eins og þeir séu fram-
lag í samkeppni um Nóbelsverðlaunin.
5) Þá leggur réttarfarsnefnd til, að ýmsir sérdómstólar séu lagðir
niður: sjó- og verslunardómur og fasteignadómar allir.
6) Loks eru í frumvarpinu minni atriði, sem þó eru ekki einskis verð,
t.d. er þar í fyrsta sinn sagt um greinargerðir og skriflegar aðilaskýrsl-
ur, en ekki eru ákvæði um þessi gögn í eml. eins og þau eru nú.
III.
Góðir fundarmenn.
Ég hef nú rakið hið helsta um efni tveggja þeirra frumvarpa, sem
réttarfarsnefnd hefur samið og brátt koma til meðferðar á Alþingi.
Spyrja má: Eru fullnægjandi rök fram komin því til styrktar, að lög-
réttufrumvarpið eigi að hljóta samþykki? Er ástæða til að gera jafn-
viðamikla breytingu á dómstólakerfinu og þar er lagt til, bæta við dóm-
stigi og taka stærri mál frá héraðsdómstólunum ?
Þegar réttarfarsnefnd var skipuð fyrir rúmlega 4 árum, sagði svo í
skipunarbréfum nefndarmanna, að þeir ættu að kanna og gera tillögur
um, hvernig breyta megi réglum um málsmeðferð í héraði til þess að
afgreiðsla mála verði hraðari. Það kann því að sýnast nokkuð vafa-
samt, hvort nefndinni hafi verið ætlað að gera tillögur um nýtt dóms-
stig. I greinargerðinni með lögréttufrumvarpinu segir réttarfarsnefnd,
að hún hafi aðallega stefnt að tvennu: hraðari meðferð dómsmála og
meiri aðskilnaði dómsvalds og framkvæmdavalds. Það má því ségja,
að nefndin hafi túlkað umboð sitt nokkuð frjálslega, en það frjáls-
lyndi ætti þó ekki að skipta miklu um umræður og afgreiðslu tillagna
hennar. Nefndin taldi, að raunhæfar og nægilega djúptækar umbætur
myndu ekki verða, nema brugðið væri á það ráð að gera stórbreytingar
á sjálfu dómstólakerfinu og að tillögur um slíkt bæri henni að gera.
Það er alkunna, að í stjórnarskránni og því hugmyndakerfi, sem hún
er byggð á, er dómsvaldið talið einn af 3 þáttum ríkisvaldsins. Þó að
ekki verði efast um mikilvægi dómstólanna, síst á dómaraþingi, er
rétt að segja það hreinskilnislega, að dómsvaldið er sjálfsagt sá þátt-
ur ríkisvaldsins, sem minnst áhrif hefur í þjóðféláginu. Ekki tel ég
nauðsynlegt eða líklegt, að á þessu verði breyting í fyrirsjáanlegri
framtíð. Hitt er annað mál, hvort störf dómstóla landsins eru nógu
173